"http://laboratoria.net/pl/artykul/12680.html
TAJEMNICE HIRUDOTERAPII, CZYLI LECZENIE PIJAWKAMI.
Streszczenie
Hirudoterapia to naturalna metoda leczenia różnorodnych dolegliwości zdrowotnych przy użyciu pijawek. Pijawka poprzez regulację układu krążenia człowieka skutecznie leczy bądź wspomaga leczenie wielu chorób takich jak choroby układu sercowo-naczyniowego, endokrynologicznego, pokarmowego, moczowo-płciowego, oddechowego, kostno-stawowego, choroby dermatologiczne bądź neurologiczne.
Słowa kluczowe: hirudoterapia, leczenie pijawkami, pijawki, medycyna
WSTĘP
Hirudoterapia to stara, sprawdzona i nieszkodliwa metod leczenia pijawkami przeżywająca obecnie w świecie renesans. Znana jest ludzkości już od dawna, jednakże od niedawna hirudoterapia wraca do łask i jest uważana za alternatywną metodą leczenia dolegliwości i schorzeń.
Pijawki wykorzystywane są do leczenia już od czasów starożytnych. Pisano o nich na egipskich hieroglifach, w Biblii, w dziełach starożytnych rzymskich i greckich medyków. Intensywny rozwój medycyny w XX wieku stał się przyczyną ograniczenia stosowania tych organizmów, jednakże wyizolowanie hirudyny z gruczołów śluzowych pijawek, jak również innych cennych związków, spowodowało ponowne zainteresowanie tą starą metodą terapii [14 , 20].
DLACZEGO PIJAWKI?
W hirudoterapii stosowane są pijawki pochodzące wyłącznie z hodowli laboratoryjnej oraz posiadające świadectwo pochodzenia. Wykorzystywane są wszystkie pijawki z gatunku Hirudo medicinalis: pijawka lekarska lecznicza (Hirudo medicinalis medicinalis), pijawka lekarska apteczna (Hirudo medicinalis officinalis) oraz pijawka lekarska orientalna (Hirudo medicinalis orientalis) [1]. Pijawka przywiera do ciała swojej ofiary za pomocą otworu gębowego wyposażonego w przyssawki i trzy promieniście ułożone szczeki. Każda szczęka posiada 80-90 małych chitynowych zębów. Nakłucie skóry ma kształt trzech promieniście rozchodzących się linii. Pijawka po nakłuciu pobiera krew z żywiciela. Z ciała osoby ukąszonej potrafi wyssać ilość krwi odpowiadającą jej dziesięciokrotnej masie [16]. Jednocześnie z jej gruczołów ślinowych do krwioobiegu człowieka uwalniane są liczne substancje lecznicze. Po zabiegu muszą zostać zniszczone zgodnie z obowiązującymi przepisami, gdyż zabronione jest stosowanie tych samych pijawek różnym osobom [12].
SKŁAD WYDZIELINY GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH PIJAWKI
W skład wydzieliny gruczołów ślinowych pijawki lekarskiej zalicza się:
• inhibitory krzepnięcia krwi:
- hirudyna,
- inhibitory transglutaminaz osoczowych I i II – czynniki stabilizujące fibrynę,
- antystazyna [11];
• inhibitory agregacji płytek krwi:
- apyraza [13],
- kalina [16],
- saratyna,
- destabilaza [6];
• hementyna [7] i hementeryna o działaniu fibrynolitycznym [10];
• PC-LS – czynnik przeciwpłytkowy oraz regulujący ciśnienie tętnicze krwi [22];
• esteraza cholesterolowa i triglicerydaza odpowiedzialne za rozkład triglicerydów i cholesterolu [24];
• inhibitory proteinaz o działaniu przeciwzapalnym:
- hirustaza,
- bdeliny,
- egliny [5];
• neuroprzekaźniki:
- dopamina,
- acetylocholina,
- serotonina,
- histamina;
• endorfiny [6];
• inhibitory wzrostu mikroorganizmów:
- kolagenoza [15],
- chloromycetyna,
- hialuronidaza [18];
• steroidy:
- kortyzol,
- progesteron,
- estradiol,
- testosteron,
- dehydroepiandrosterol;
• antyelastaza odpowiedzialna za rozkład elastazy [6].
TERAPEUTYCZNY EFEKT DZIAŁANIA SUBSTANCJI AKTYWNYCH WYDZIELINY ŚLINOWEJ PIJAWEK LEKARSKICH
Hirudoterapia nie stanowi panaceum na wszystkie choroby, jednakże skutecznie leczy bądź wspomaga leczenie wielu schorzeń układu sercowo-naczyniowego, krwiaki i zakrzepy, nadciśnienie niedociśnienie, choroby i bóle serca, zakrzepowe zapalenie żył, chorobę niedokrwienną, wysoki cholesterol, choroby skóry, hemoroidy, rwę kulszową, żylaki, trudno gojące się rany, obrzęki powypadkowe, choroby płuc i oskrzeli, choroby przewodu pokarmowego, choroby wątroby, wrzody żołądka i dwunastnicy, alergie, procesy starzenia, choroby kobiece, bezpłodność, prostatę, impotencję, zapalenie korzonków nerwowych, udary, bóle stawów, choroby nerek, bóle kręgosłupa, agresję, histerię, nerwice, depresję, a nawet niektóre nowotwory.
CHOROBY UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO
Ze względu na przeciwzakrzepowe, fibrynolityczne i przeciwagregacyjne działanie składników pochodzących z wydzieliny ślinowej Hirudo medicinalis, pijawki te są przykładane pacjentom z chorobami zakrzepowo-zatorowymi, z nadciśnieniem, z miażdżycą oraz osobą po zabiegach plastyczny, w szczególności po replantacjach.
CHOROBY ZAKRZEPOWO-ZATOROWE
Hirudyna jest głównym związkiem przeciwzakrzepowym wydzielanym przez pijawki. Jest ona silnym inhibitorem trombiny [21]. Wykazano, iż jest to substancja efektywniejsza w zapobieganiu udarom i zawałom niż kwas acetylosalicylowy czy też heparyna [1]. Natomiast antykoagulanty zawarte w wydzielinie ślinowej pijawek ograniczają powstawanie zakrzepów [15]. Badania in vivo przeprowadzone na szczurach, królikach oraz psach wykazały, iż jest ona lekiem nie tylko dobrze tolerowanym, ale również charakteryzującym się niską toksycznością [19]. Istotną rolę w leczeniu chorób zakrzepowo-zatorowych odgrywają substancje przeciwagregacyjne, takie jak apyraza. Jest to substancja zaliczana do niespecyficznych inhibitorów agregacji trombocytów, która zmniejsza agregację płytek krwi poprzez hamowanie wydzielania trifosforanu adenozyny (ATP) [13]. Ponadto wydzielane przez Hirudo medicinalis białka, takie jak kalina i saratyna, hamują adhezję trombocytów do kolagenu za pośrednictwem czynnika von Willebranda, co zapobiega agregacji płytek krwi [16]. Z kolei destabilaza, hamuje agregacje trombocytów indukowaną przez kolagen oraz czynnik aktywacji płytek (PAF). Powoduje również inhibicję cyklazy adenylowej oraz zmniejsza produkcję cyklicznego adenozynomonofosforanu (cAMP), przez co ogranicza agregację trombocytów [4]. W wydzielinie gruczołów śluzowych pijawek wykryto również substancje fibrynolityczne, takie jak hementeryna i hementyna. Hementeryna odpowiedzialna jest za aktywację plazminogenu do plazminy. Dzięki swoim właściwościom rozpuszcza ona zakrzepy oraz udrażnia naczynia. Jednocześnie substancja ta jest nieczuła na obecny we krwi naturalny enzym rozkładający białka [10]. Z kolei hementyna jest proteinazą rozpuszczającą fibrynę i rozkładającą fibrynogen na fragmenty peptydowe [7].
MIAŻDŻYCA
Badania kliniczne wykazują korzystny wpływ hirudoterapii na poziom stężenia lipidów. U pacjentów poddanych leczeniu pijawkami zaobserwowano normalizację poziomu całkowitego cholesterolu (TCI), triglicerydów (TG) oraz zmniejszenie LDL [5]. Związane jest to z wydzielaniem przez Hirudo medicinalis esterazy cholesterolowej i lipazy (triglicerydazy), odpowiedzialnej za rozkład triglicerydów. W badaniach potwierdzono również przeciwmiażdżycowe oddziaływanie saratyn, poprzez ich działanie przeciwtrombinowe podczas formowania się płytki miażdżycowej [3].
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE
PC-LS jest najważniejszym czynnikiem w wydzielinie ślinowej pijawek, który odpowiedzialny jest za regulacje ciśnienia. Jest to substancja niskocząsteczkowa związana łańcuchem polipeptydowym z destabilazą. Jej właściwości są podobne do prostacykliny. Badania przeprowadzone na szczurach wykazały, iż substancja ta powoduje wydzielanie tkankowego aktywatora plazminogenu (t-PA). PC-LS jest typowym regulatorem ciśnienia tętniczego krwi, obniża ciśnienie za wysokie, a zbyt niskie podwyższa [22]. Ponadto histamina obecna w wydzielinie ślinowej pijawek uczestniczy w obniżeniu ciśnienia tętniczego poprzez rozszerzenia naczyń krwionośnych [6].
ZABIEGI CHIRURGICZNE I REPLANTACJE
Osoby po zabiegach chirurgicznych i replantacjach są narażone na powikłania zakrzepowo-zatorowe. W czasie zabiegu hirudoterapii przystawia się pijawki w miejscu replantacji kończyn, piersi, prącia czy ucha [15]. Substancje przeciwzakrzepowie, fibrynolityczne i przeciwagregacyjne wydzielane przez te organizmy przywracają krążenie przy replantowanym narządzie. Natomiast inne uwalniane przez nie substancje, takie jak bdeliny przyspieszają gojenie ran. Mechanizm ich działania jest odwrotny do wpływu fibrynolityków, hamują bowiem plazminę. Stan zapalny często powstający po zabiegu replantacji może zostać ograniczony poprzez bdeliny, gdyż hamują one czynniki zapalne, jak również zmniejszają obrzęk [17].
DZIAŁANIE WYDZIELINY GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH PIJAWEK NA UKŁAD NERWOWY
Od najdawniejszych czasów pijawki przykładane były w celu poprawy nastroju i samopoczucia. Dziś wiadomo, że związane jest to z wydzielaną przez Hirudo medicinalis endorfiną, zwaną hormonem szczęścia. Wywołuje ona nie tylko uspokojenie i euforię, ale również działa przeciwbólowo. Stosowanie hirudoterapii zalecane jest więc pacjentom z depresją, nerwicami, a także w leczeniu tików nerwowych. Ponadto pijawki wydzielają neuroprzekaźniki, takie jak histaminę, dopaminę, acetylochloinę i serotoninę, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego [23]. Z gruczołów ślinowych pijawek wyizolowano substancje, które pobudzają wzrost komórek nerwowych. Badania dowiodły, że zarówno enzym proteolityczny destabilaza, jak i inhibitory proteaz – bdelina A, bdelina B oraz egliny, odpowiedzialne są za stymulację wzrostu komórek nerwowych w zwojach nerwowych embrionu kurczaka. Koncentrat tych substancji powoduję wzrost neuronów czuciowych w zwojach rdzeniowych. Chalisova i wsp. [22] wykazali, że egliny i bdeliny, działają na układ nerwowy podobnie do neksyny, uwalnianej przez komórki glejowe Neksyna odgrywa istotną rolę podczas tworzenia filopodiów, niezbędnych do regeneracji włókien nerwowych [8]. Dowiedziono również, iż destabilaza, bdelina A, bdelina B oraz eglina C spełniają podobną rolę, jak czynnik wzrostu nerwów (NGF), neurogenny czynnik pochodzenia mózgowego (BDNF) oraz neurotrofiny 3 i 4. Badacze wnioskują, iż prawdopodobnie inhibitor proteazy i NGF aktywują ten sam receptor. W rozdziale chromatograficznym zaobserwowano, że destabilaza jest ściśle połączona frakcją zawierającą niebiałkowe niskocząsteczkowe składniki. Wykrycie w wydzielinie ślinowej pijawki czynników pobudzających wzrost komórek nerwowych stwarza możliwość zastosowania hirudoterapii do leczenia schorzeń neurodegeneracyjnych, takich jak dystrofia nerwowo-mięśniowa czy choroby Parkinsona [8].
DZIAŁANIE WYDZIELINY GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH PIJAWEK W PROCESIE ZAPALNYM I TERAPII BÓLU
Z gruczołów ślinowych pijawek lekarskich wyizolowano liczne substancje o działaniu przeciwzapalnym. Najlepiej poznaną jest eglina – silny inhibitor czynników zapalnych, w tym proteaz, takich jak chymozyna, α-chymotrypsyna, elastaza, subtilizyna i katepsyna G, uwalnianych przez ludzkie granulocyty. Enzymy te biorą udział w patogenezie chorób płuc, m.in. rozedmy płuc, oraz w zaburzeniach zakrzepowych i innych procesach zapalnych [5]. Dlatego też hirudoterpia znalazła zastosowanie w wspomaganiu leczenia chorób płuc i oskrzeli, w tym zapalenia płuc z objawami niewydolności oddechowej oraz ciężkiej postaci astmy oskrzelowej. Ponadto wydzielina ślinowa pijawek ma wpływ na zmniejszenie poziomu mediatorów zapalnych, takich jak interleukina 2 i endoteliny [9]. Wspomniane już bdeliny, nie tyle tylko przyspieszają gojenie się ran, ale również wykazują działanie przeciwzapalne. Wyizolowana z gruczołów ślinowych pijawki bdelina A hamuje trypsynę, plazminę oraz akrozynę, natomiast bdelina B wyłącznie trypsynę i plazminę. Zidentyfikowano również hirustazynę, która należy do grupy antystazyn. Podobnie jak w przypadku bdyliny i efliny hamuje ona trypsynę, α-chymotrypsynę i ketpsynę G. Jest ona również inhibitorem tkankowej kalikreiny [5]. Kalikreina tkankowa odgrywa istotną rolę w patogenezie bólu, tak więc zmniejszenie jej stężenia ogranicza tym samym reakcję bólową. Ugryzienie przez pijawkę jest praktycznie bezbolesne, gdyż organizmy te wydzielają endorfiny, które działają przeciwbólowo. Badania wykazały, że hirudoterapia zmniejsza intensywność ból w chorobie zwyrodnieniowej stawów oraz poprawia aktywność ruchową. Hirudoterapia znalazła również zastosowanie w wielu stanach zapalnych przebiegających z dokuczliwym bólem, takich jak choroby kręgosłupa, reumatoidalne zapalenie stawów, bóle głowy, rwa kulszowa, zapalenie korzeni nerwowych czy też choroba zwyrodnieniowa stawów [2]. Hirudoterapeuci zapewniają o skuteczności przykładania pijawek również w innych chorobach o podłożu zapalnym. W zapaleniu rogówki, tęczówki, naczyniówki, w guzie rzekomym oka oraz wytrzeszczu obrzękowym zaleca się przykładanie pijawki w okolicach skroni, natomiast w stanie zapalnym krtani na szyi. Z kolei przy bólu wątroby oraz chorobach woreczka żółciowego zaleca się stawianie pijawek w okolicach wątroby. Specjaliści zalecają hirudoterapię w zapaleniu zatok, ostrym zapaleniu ucha środkowego oraz w zapaleniu przyzębia (paradontozie) [1].
DZIAŁANIE WYDZIELINY GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH PIJAWEK W SCHORZENIACH UKŁADU MOCZOWO-PŁCIOWEGO
Hirudoterapeuci wskazują na skuteczność przystawiania pijawek lekarskich w chorobach kobiecych, takich jak stany zapalne pochwy, przydatków, błony śluzowej macicy, ropniaki jajników i jajowodów, torbielowatość jajników oraz nadżerki szyjki macicy. Pijawki przykładane są wówczas na sklepienie pochwy, kość łonową, na obszar odbytu bądź na kość ogonową. U mężczyzn pijawki przykładane są wzgórku łonowym oraz łydce w celu zmniejszenia rozrostu gruczołu krokowego. Przeciwzapalne działanie wydzieliny gruczołów ślinowych Hirudo medicinalis na układ moczowo-płciowy spowodowane jest obecnością bdelin A, inhibitorów akrozyny, która odgrywa istotną rolę w powstawaniu procesu zapalnego pochwy, sromu, prostaty i innych części układu moczowo-płciowego. Ponadto hirudoterapia przynosi pozytywne efekty w leczeniu zaburzeń miesiączkowania oraz leczeniu niepłodności kobiet i mężczyzn. Prawdopodobnie związane jest to z hormonami wydzielanymi przez pijawki, takimi jak progesteron, estradiol, testosteron, kortyzol oraz dehydroepiandrosteron [6].
DZIAŁANIE WYDZIELINY GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH PIJAWEK W ZAKAŻENIACH BAKTERYJNYCH
Pijawki żyją w symbiozie z drobnoustrojem, produkującym substancje przeciwbakteryjną – chloromycetynę (chloramfenikol) [18]. Z tego też powodu zastosowanie hirudoterapii może okazać się pomocne w sytuacjach, w których stosuje się chloramfenikol, a mianowicie w zapaleniach opon mózgowo rdzeniowych, tężcu, meningokokowej posocznicy oraz zakażeniu Staphylococcus aureus. Pijawki wytwarzają również hialuronidaze, substancję rozpuszczającą składniki cukrowe ścian komórkowych przetrwalników wielu mikroorganizmów. Działanie przeciwbakteryjne wykazuje także destabilaza [6].
DZIAŁANIE WYDZIELINY GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH PIJAWEK W SCHORZENIACH DERMATOLOGICZNYCH I KOSMETOLOGII
W XIX wieku kobiety przystawiały pijawki żeby wyglądać młodziej. Dzisiaj hirudoterapeuci potwierdzają skuteczne zastosowanie hirudoterapii w dermatologii i kosmetologii. Substancją uwalnianą ze śliny pijawek, odpowiedzialną za spowolnienie procesu starzenia się skóry jest antyelastaza. Hamuje ona działanie enzymu rozkładającego elastynę oraz spowalnia rozkład tkanki sprężystej skóry. Leczenie pijawkami przynosi dobre efekty w leczeniu trądziku, cellulitu, łuszczycy, przebarwień, egzem, sklerodermii, różyczki, pajączków na kończynach dolnych, jak również w gojeniu ropni i czyraków. Wykazano również, iż hirudoterapia jest skuteczna, jako wspomagająca terapia w toczeniu [9].
PRZECIWWSKAZANIA DO STOSOWANIA HIRUDOTERAPII
Ograniczenia stosowania hirudoterapii można podzielić na bezwzględne i względne.
Hirudoterapia jest bezwzględnie przeciwwskazana w następujących stanach:
• u chorych na hemofilię bądź inne choroby krwi związane z niedoborem czynników krzepnięcia,
• u osób z zaawansowaną anemią,
• u kobiet w ciąży, ponieważ:
- substancje zawarte w wydzielinie ślinowej pijawek mogą wywołać poronienie,
- po hirudoterapii czasami występują działania niepożądane, m.in. zakażenie bakterią Aeromonas hydrophila, które wymagają zastosowanie leków chemicznych.
NALEŻY ZACHOWAĆ OSTROŻNOŚĆ W PRZYPADKU:
• hipotonii wówczas, gdy ciśnienie jest niższe niż 80/60, w przeciwnym razie może dojść do zasłabnięcia,
• nadżerkowego zapalenia błony śluzowej żołądka oraz krwawień z przewodu pokarmowego,
• u pacjentów z alergią na proteiny; w wyjątkowych sytuacjach, takich jak po replantacji możliwe jest stosowanie hirudoterapii u osób uczulonych, lecz z jednoczesnym podawaniem leków przeciwhistaminowych,
• jednoczesnego stosowania kwasu acetylosalicylowego, antykoagulantów oraz innych niesteroidowych leków przeciwzakrzepowych i inhibitorów agregacji trombocytów [1].
NIE ZALECA SIĘ PRZEPROWADZANIA ZABIEGU HIRUDOTERAPII:
• u dzieci poniżej 10 roku życia; wyjątek stanowią pacjenci po replantacji,
• u kobiet w trakcie trwania miesiączki,
• u pacjentów z ogólnym osłabieniem,
• u osób z wysoką temperaturą, gruźlicą bądź zarażonych wirusem HIV,
• u osób chorych psychicznie [1].
PODSUMOWANIE
Hirudoterapia jest całkowicie naturalną metodą leczenia wielu chorób. Związki zawarte w ślinie pijawek przenikają do organizmu człowieka i wywołują szereg zmian biochemicznych. Substancje te posiadają właściwości przeciwzakrzepowe, rozszerzające i uszczelniające naczynia krwionośne, przeciwhistaminowe, przeciwbólowe, antybiotyczne, jak również regenerujące skórę i komórki nerwowe. Hirudoterapeuci zapewniają o skuteczności stosowania hirudoterapii w leczeniu bądź wspomaganiu leczenia wielu chorób.
Hirudoterapia w krajach takich jak Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Niemcy czy Rosja traktowana jest jako przyjęta metoda leczenia stosowana przez lekarzy. Jednakże w świetle polskiego prawa ten sposób leczenia jest niekonwencjonalny.
Autor: Monika Duszyńska
Literatura:
1. Adamiak D. Na odcięty palec i ból głowy. Zdrowy styl. 2007, 51, 28-29.
2. Andereya S., Stanzel S., Maus U. i wsp. Assessment of leech therapy for knee osteoarthritis: a randomized study. Acta Orthop. 2008, Apr, 79 (2), 235-243.
3. Baskova I.P.., Iusupova G.I., Nikonov G.I. Lipase and cholesterol-esterase activity in the salivary gland secretions of the medical leech Hirudo medicinalis. Biokhimiia. 1984, Apr, 49 (4), 676-678.
4. Baskova I.P., Zavaalova L., Berezhnov S. i wsp. Inhibition of induced and spontaneous platelet aggregation by destabilase from miedicinal leech. Platelets. 2000, Mar, 11 (2), 83-86.
5. Baskova I.P., Zavalova L. Proteinase inhibitors from the medicinal leech Hirudo medicinalis. Biochemistry (Moscow). 2001, 66, 7, 703-714 (12).
6. Baskova I.P., Zavalova L.L. Polyfunctionality of destabilase, a lysozyme
from a medicinal leech. Bioorg. Khim. 2008, May-Jun, 34 (3),
337-343.
7. Budzynski A.Z. Interaction of hementin with fibrinogen and fibrin, Blood Coagul Fibrinolysis. 1991, Feb, 2 (1), 149-152.
8. Chalisova N.I., Baskova L.P., Zavalova L.L. i wsp. The neurite-stimulating influence of components of medicinal leech salivary gland secretions in organotypic culture of spinal ganglia. Neuroscience and behavioral physiology. 2003, 33, 1, 85-88, 2003.
9. Cheng S.P., Liu J.L., Yuan J. Study of the effect of leeching on plasma endothelin and soluble interleukin-2 receptor in patients with systemic lupus erythematosus. Chin. J. Integr. Med. 2005, Mar, 11 (1), 65-68.
10. Chudzinski-Tavassi A.M., Kelen E.M., de Paula Rosa A.P. i wsp. Fibrino(geno)lytic properties of purified hementerin, a metalloproteinase from the leech Haementeria depressa. Thromb. Haemost. 1998, Jul, 80 (1), 155-160. – 17.
11. Dunwiddie C., Thornberry N.A., Bul H.G. i wsp. Antistasin, a leechderived inhibitor of factor Xa. Kinetic analysis of enzyme inhibition and identification of the reactive site. J. Biol. Chem. 1989, Vol. 264, Issue 28, 16694-16699, Oct.
12. Dynowski Z.F. Podstawy hirudoterapii. 2007.
13. Eldor A., Orevi M., Rigbi M. The role of the leech in medical therapeutics. Blood Rev. 1996, Dec, 10 (4), 201-209.
14. Hyson J.M. Leech therapy: a history. J Hist Dent. Mar, 2005, 53 (1), 25-27.
15. Knobloch K., Gohritz A., Busch K. i wsp. Hirudo medicinalis – leech applications in plastic and reconstructive microsurgery – a literature review. Handchir. Mikrochir. Plast. Chir. 2007, Apr, 39 (2), 103-107.
16. Kose A., Zenqin S., Kose B. i wsp. Leech bites: massive bleeding, coagulation profile disorders, and severe anemia. Am. J. Emerq. Med. 2008, Nov, 26(9), 1067, e 3-6.
17. Krejci K., Fritz H. Structural homology of a trypsin-plasmin inhibitor from leeches (bdelin B-3) with secretory trypsin inhibitors from mammals. FEBS Lett. 1976, Apr 15, 64 (1), 152-155.
18. Laufer A.S., Siddall M.E., Graf J. Characterization of the digestivetract microbiota of Hirudo orientalis, a european medicinal leech. Appl. Environ. Microbiol. 2008, Oct, 74 (19), 6151-6154.
19. Markwardt F., Hauptmann J., Nowak G. i wsp. Pharmacological studies on the antithrombotic action of hirudin in experimental animals. Thromb Haemost. 1982, Jun 28, 47 (3), 226-229.
20. Munshi Y., Ara I., Rafique H., Ahmad Z. Leeching in the history-a review. Pak J. Biol. Sci. 2008, Jul, 1, 11(13), 1650-1653.
21. Mutschler E., Geisslinger G., Kroemer HK., Schäfer-Korting M. Farmakologia i toksykologia. 2004. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław, Wydanie I polskie pod redakcją Andrzeja Danysza., str. 526.
22. Nikonov G.I., Titova E.A., Seleznev K.G. A stable prostacyclin-like substancje produced by the medicinal leech Hirudo medicinalis. Prostaglandins Other Lipid Mediat. 1999, Aug, 58 (1), 1-7.
23. Salgueiro S., Potts S., McIlgorm E.A. i wsp. A protein from the salivary glands of the giant Amazon leech with high sequence homology to a nicotinic acetylcholine receptor subunit. Z. Naturforsch. [C]. 1999, Nov, 54 (11), 963-71.
24. Sviridkina L.P., Borovaia E.P., Makhneva A.V.: Hirudotherapy in combined sanatorium-spa treatment of patients with coronary heart disease. Vopr Kurortol. Fizioter. Leech. Fiz. Kult. 2008, May-Jun, (3), 12-15. "
PUBLIKACJE ŚWIATOWE POTWIERDZAJĄCE
PROWADZENIE BADANIA PIJAWKI LEKARSKIEJ
PIJAWKI PUBLIKACJE
TERAPEUTYCZNY WPŁYW SUBSTANCJI ŚLINOWYCH
PIJAWKI NA ORGANIZM CZŁOWIEKA
"Z Rheumatol. 2016 sierpień 17. [Epub przed drukiem]
Porównanie skuteczności pijawki leczniczej i terapii TENS w leczeniu pierwotnej choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego: randomizowanym, kontrolowanym badaniu.
Isik M 1, Ugur M 2, Yakisan RS 3, Sari T 3, Yilmaz N 2.
Autor informacji
1 Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Ataturk, 25240, Yakutiye / Erzurum w Turcji. memetisik@yahoo.com.
2 Zakład Medycyny Fizykalnej i Rehabilitacji Uniwersytetu Ataturk, 25240, Yakutiye / Erzurum w Turcji.
3 Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Ataturk, 25240, Yakutiye / Erzurum w Turcji.
.....Celem tego badania była ocena wpływu terapii pijawką w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych pod względem skuteczności i czasu trwania objawów oraz porównanie tych wyników z elektryczną stymulacja nerwów (TENS).
..........W sumie do badania włączono 90 chorych 46 w grupie pijawki i 44 w grupie pozostałej.Podstawowym miernikiem były zmiany poziomu bólu w wizualnej skali analogowej (VAS) oraz Western Ontario i McMaster Universities ........... Pięć pijawek nakładano na chore kolano raz w tygodniu przez 3 tygodnie.
Wynik wykazały podobny spadek bólu w obu grupach w ciągu 21 dni (p <0,001). Przebieg zmiany VAS bólu w obu grupach był podobny. Długoterminowe korzyści z terapii TENS grupy były nieco większe niż w grupie leczonej pijawkami. ........
Terapia pijawkami łagodzi objawy u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych i jest równie skuteczne jak terapia TENS . Zabieg ten ma potencjał bycia dodatkowym lub alternatywnym leczeniem w zastepstwie nie chirurgicznego leczenia zapalenia kości i stawów kolana."
"[2]. Use of the Medicinal Leech in the Treatment of Ear Diseases (Stosowanie pijawek leczniczych w leczeniu chorób uszu)
Seleznev K.G.a · Shchetinina E.A.a · Trophimenko N.P.a Nikonov G.I.h · Baskova I.P.ba Department of Otorhinolaryngology State Medical Institute, Donctsk; Department of Biology, Moscow State University, Moscow, USSR
Streszczenie
„Medyczne pijawki (Hirudo medicinalis) i naturalne wydzieliny gruczołów rozcieńczone solą fizjologiczną (5 razy) z powodzeniem stosowane są do leczenia niektórych chorób ucha, szumów usznych, schorzeń ucha wewnętrznego, ostrego zapalenia ucha zewnętrznego i przewlekłego zapalenia ucha środkowego……..”."
"[4] Hirudo medicinalis: Ancient origins of, and trends in the use of medicinal leeches throughout history. ((Hirudo medicinalis: starożytne pochodzenie i tendencje w zastosowaniu pijawek leczniczych w całej historii).Whitaker IS, Rao J, Izadi D, Butler PE. Historical article: Br J Oral Maxillofac Surg. 2004;42:133–7 [PubMed].
Streszczenie
„Upusty krwi i terapeutyczne zastosowanie Hirudo medicinalis sięgają starożytnego Egiptu i początku cywilizacji. Ich popularność zmieniała się na przestrzeni lat, osiągając szczyt w Europie w latach 1825 i 1850, do tego stopnia że ich zapasy zostały wyczerpane. Pod koniec tego wieku popadły w niełaskę i podczas tego okresu, pijawka, kiedyś używany przez lekarzy cesarzy i wpływowych lekarzy akademickich, powiązana została się z terapeutami świeckimi i szarlatanerią. Pijawki przeżywają renesans w mikrochirurgii rekonstrukcyjnej w ciągu ostatnich 15 lat, i zostały wykorzystane przez chirurgów szczękowych [br. J. Oral Maxillofac. Surg 41 (2003) 44] i innych chirurgów rekonstrukcyjnych [Laryngoskop 108 (1998) 1129; Br. J. Plast. Surg. 34 (1984) 358], [Int. J. Microsurg. 3 (1981) 265], [Ann. Plast. Surg. 43 (1999) 427], warg [Plast. Reconstr. Surg. 102 (1998) 358; J. Reconstr. Microsurg. 9 (1993) 327] [br. J. Oral Maxillofac. Surg. 36 (1998) 462]. Dowody oceniane przez ekspertów sugerują że przetrwanie tkanek żylnych jest lepsza przy stosowania pijawek [J. Reconstr. Microsurg. 12 (1996) 165; Łuk. Otolaryngol. Głowa Neck Surg. 114 (1988) 1395; Br. J. Plast. Surg. 45 (1992) 235]. Pijawki również stosowano ostatnio w leczeniu szerokiego zakresu stanów, w tym wylewów wokół oczu [Br. J. Ophthalmol. 75 (1991) 755], ciężkiej macroglossia [Otolaryngol. Głowa Neck Surg. 125 (2001) 649; J. Laryngol. Tol. 109 (1995) 442] oraz plamicy piorunującej [Ann. Plast. Surg. 35 (1995) 300]. Pierwsza farma pijawka leczniczego, Biopharm, została powołana w Swansea w 1981 roku przez dr Roy Sawyera, a teraz dostarcza pijawki do szpitali na całym świecie. W tym artykule postaramy się podsumować historię leczenia z Hirudo medicinalis od jego początku do dnia dzisiejszego, a także podejmować krótkie spojrzenie na ewentualną przyszłość pierścienice”."
"[6] Characterization and optimization of lyophilization and storage conditions of Leech saliva extract from the tropical leech Hirudinaria manillensis. (Charakterstyka i optymalizacja liofilizacji i przechowywaniu w warunkach ekstraktu śliny tropikalnej pijawki Hirudinaria manillensis).
Abdualkader AM, Ghawi AM, Alaama M, Awang M, Merzouk A. Pak J Pharm Sci. 2013 May;26(3):525-35.
Streczczenie
W Malezji lecznicze pijawki były stosowane w tradycyjnej medycynie w leczeniu wielu różnych dolegliwości. W tym badaniu, wyciąg z pijawki śliny (LSE) zebrano z leczniczej malezyjskiej pijawki Hirudinaria manillensis. Elektroforeza żelowa LSE przeprowadzono w celu oszacowania peptydy i białka ciężarów cząsteczkowych jego zawartości. Wyniki wykazały, że LSE zawiera więcej niż 60 peptydów i białek o masach cząsteczkowych w zakresie od 1.9-250kDa. Test czasu trombiny in vitro zastosowano do oceny aktywność antytrombiny LSE. Po pierwsze, aby zbadać jego stabilność, LSE poddano liofilizacji w poniższych zróżnicowanych warunkach: temperatura wstępnego mrożenia, rodzaj cyklu pojemnika i liofilizacji. Wstępnie LSE próbkę zamrażano w temperaturze -20 ° C i liofilizowano przez 24 godzin zatrzymane około 100-95% oryginalnej aktywności biologiczne. Po drugie, aktywność antytrombiny LSE monitorowano przez okres do sześciu miesięcy. Temperatura przechowywania, rodzaj pojemnika i nadwrażliwości wpływu na aktywność antytrombiny liofilizowanego (stałej) i nie-liofilizowane (stanie ciekłym) zostały zbadane. Stwierdzono, że temperatury przechowywania znacząco wpływa na aktywność biologiczną LSE -20 ° C, w optymalnej temperaturze. Próbki przechowywane w temperaturze otoczenia i temperaturze 4 ° C były lekkie, fotoczułe i przechowywano w probówkach polipropylenowych wpływa niekorzystnie. Próbki liofilizowane były bardziej stabilne niż te, które nie liofilizowanych w okresie badania. Reasumując, w celu uzyskania biologicznie czynnego zapasu LSE musi być liofilizowane w czasie do 24 godzin po zamrożeniu w temperaturze -20 ° C i musi być przechowywany w temperaturze -20 ° C w szklanych probówkach, chroniąc preparat przed światłem."
"[9]. The Neurite-Stimulating Activity of Components of the Salivary Gland Secretion of the Medicinal Leech in Cultures of Sensory Neurons, (Neuro – stymulacja aktywności wydzieliną slinową pijawki lekarskiej w hodowanych neuronach czuciowych). N. I. Chalisova, V. P. Pennijajnen, I. P. Baskova, L. L. Zavalova, A. V. Bazanova. Neuroscience and Behavioral Physiology May 2003, Volume 33, Issue 4, pp 411-414
Wpływ składników wydzieliny gruczołów ślinowych (proteazy oraz inhibitory proteazy) z Pijawki lekarskiej (Hirudo medicinalis) na wzrost neurytów neuronów czuciowych z zarodków kurzych (10-11 dni) badano w kulturach organotypowych. Destabilasa wysokiej masie cząsteczkowej, bdellina B (0,01, 0,02, 0,05, i 0,1 ng / ml), bdellastasin (0,02 i 0,05 ng / ml) i Eglina K (0,1 ng / ml) miały neuro-stymulujący wpływ na 3 dzień rozwoju zwojów rdzeniowych. Identyfikacja aktywności stymulujący wzrost neurytów z tych składników wydzieliny gruczołów ślinowych Pijawki lekarskej tworzy podstawę do tworzenia nowych środków terapeutycznych do leczenia chorób neurodegeneracyjnych."
"[3]. Role of Jalaukavcharana in Netraroga, International Journal of Ayurvedic Medicine, 2015, 6(3), 202-205, Sumedha J Pundge1, Yogesh T Kotangale2*1. Assistant Professor, P.G. Department of Shalakya tantra,2. Associate Professor P.G. Department of Kayachikitsa,Sumatibhai Shah Ayurved Mahavidyalaya, Hadapsar, Pune - 411028, Maharashtra.
Streszczenie
„…. W dzisiejszych czasach pijawki są również wykorzystywane przez lekarzy okulistów w leczeniu stanów zapalnych, uszkodzeń pourazowych i różnych chorób oczu. …... Różne substancje biologicznie czynne są obecne w ślinie pijawki. ……. Choć pogardzane przez większość, pijawki lecznicze mogą dać ogromne korzyści i pomóc ludziom przezwyciężyć liczne zaburzenia zdrowotne……….. Według współczesnej nauki, ślina pijawki zawiera Hirudynę, enzym hialuronidazy, który działa, jako antykoagulant, miejscowe środki znieczulające, przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe, przeciwbólowe. Dlatego też, należy zwiększyć wysiłki podejmowane w celu optymalizacji ich wykorzystania….”."
"[5] Leech Therapeutic Applications (Zastosowanie terapeutyczne pijawki).A. M. Abdualkader,* A. M. Ghawi,1 M. Alaama, M. Awang, and A. Merzouk2Department of Pharmaceutical Chemistry, International Islamic University Malaysia, Jalan Istana, 25200 Kuantan, Pahang, Malaysia, 1Department of Basic Medical Science, Faculty of Pharmacy, International Islamic University Malaysia, Jalan Istana, 25200 Kuantan, Pahang, Malaysia, 2Department of Biopep Solutions Inc., 235-11590 Cambie Road, Richmond, BC V6X 3Z5, Canada, Indian J Pharm Sci. 2013 Mar-Apr; 75(2): 127–137.
Streszczenie
Zwierzęta hematofagi, w tym pijawki są znane z posiadania związków biologicznie czynnych w ich wydzielinach, zwłaszcza w ślinie. Wysysające krew pierścienice, pijawki były wykorzystywane w celach terapeutycznych od początku cywilizacji. Starożytni egipscy, indyjscy, greccy i arabcy lekarzy używali pijawki dla szerokiej gamy chorób, począwszy od tradycyjnych nupustów krwi dla schorzeń ogólnoustrojowych, takich jak choroby skóry, zaburzenia układu nerwowego, zaburzenia układu moczowego i rozrodczego, stany zapalne, i problemów stomatologicznych. Ostatnio, szerokie badania nad śliną pijawki pokazało obecność różnych bioaktywnych peptydów i białek: antytrombiny (hirudyna, bufrudin), przeciwpłytkowego (Calin, saratyna), inhibitory czynnika Xa (lefaxin), antybakteryjne (theromacin, theromyzin) i inne. W związku z tym, pijawka dokonał comeback jako nowy lek na wiele przewlekłych i zagrażających życiu zaburzeń, takich jak zaburzenia układu krążenia, nowotworów, przerzutów i chorób zakaźnych. W 20 wieku terapia pijawką znalazła zasosowanie chirurgii plastycznej i mikrochirurgii jako narzędzie ochronne przeciwko zatorom żylnym i służył do ratowania replantowanego palców i skóry. Wiele klinik chirurgii plastycznej z całego świata zaczęło używać pijawek do celów kosmetycznych. Pomimo skutecznych właściwości terapii pijawkami, bezpieczeństwo i powikłania terapii są nadal kontrowersyjne."
"[7]. Anticoagulants and inhibitors of platelet aggregation derived from leeches. (Antykoagulanty i inhibitory agregacji płytek krwi pochodzące z pijawek). Michel Salzet
Zwiększona średnia długość życia jest związany ze starzejąca się populacją w krajach rozwiniętych i możemy spodziewać się zwiększonej częstość występowania chorób układu krążenia i chorób nowotworowych i zapalnych. Priorytetem dla badań medycznych jest zmniejszenie takiej zachorowalności. Wykazano, że pijawki są użytecznym źródłem leków do leczenia chorób sercowo-naczyniowych, ponieważ ewoluowały wysoce specyficzne mechanizmy do blokowania koagulacji krwi. Wydajne cząsteczki działające w różnych punktach w kaskadzie krzepnięcia i hamowanie agregacji płytek zostały wyodrębnione z tych zwierząt. Ponadto, badania kliniczne potwierdzają potencjał pijawek w leczeniu chorób sercowo-naczyniowych."
"[8]. A Systematic Overview of the Medicinal Importance of Sanguivorous Leeches (Systematyczny przegląd znaczenie Leczniczego Pijawki). S.M. Abbas Zaidi, MD; S.S. Jameel, MD; F. Zaman, MD; Shazia Jilani, MD; A. Sultana, MD; Shariq A. Khan, MD,Alternative Medicine Review 2011;16(1):59-65
Pijawki są klasa pierścienic bezkręgowców, znanych ze swoich nawyków żywieniowych i byłu stosowane do upuszczania krwi w leczeniu różnych dolegliwości, od starożytności. W Europie lecznicze
pijawki zostały niedawno odkryte i są wykorzystywane przez chirurgii szczękowej i mikrochirurgii przy ratowania amputowanych palców, uszu, nosa. Ze względu na ważność składników ślinowych, ssących krew (sanguivo-rous), pijawki Hirudo medicinalis i im pokrewne gatunki, wywołały duże zainteresowanie firm farmaceutycznych poszukujących antykoagulantów zapobiegających krzepnięciu krwi podczas operacji mikrichirurgicznych....... Ze względu na potencjale terapeutyczne działania tych związków, badania są kontynuowane, a wiele z nich jest wyodrębnianych i zsyntetyzowanych."
"[10]. Lysozyme activity of the salivary gland secretion of the medicinal leeches H. verbana, H. medicinalis, and H. orientalis. (Aktywność lizozymu z wydzieliny gruczołów ślinowych pijawki leczniczego H. werbeny, H. medicinalis i H. orientalis).I. P. Baskova, O. V. Kharitonova, L. L. Zavalova, Biochemistry (Moscow) Supplement Series B: Biomedical Chemistry, April 2012, Volume 6, Issue 2, pp 138–143
Wydzieliny gruczołów ślinowych trzech gatunków pijawek leczniczych różnią się pod względem poziomu ich lizozymu i aktywność peptidoglycan-lizy. Stosując syntetyczny substrat fluorogenny, 4-methylumbelliferyltetra N-acetylo-p-chitotetraoxide, aktywność glikozydazy (jako jedna z czynności peptydoglikan lizę) z wydzieliny gruczołów ślinowych tych pijawk leczniczych oceniano ilościowo w porównaniu z jajkiem kurzym. Wynika, że aktywność lizozymu z wydzieliny pijawek jest zdeterminowana nie tylko przez 5 izoformy destabilase-lizozymu, ale przez niektóre inne enzymy, które mogą wykorzystywać te substraty lizozymy inne niż i-Type (bezkręgowców) lizozymy."
"[11].Baskov IP Biologicznie aktywne substancje produkowane przez pijawki medyczne i ich mechanizmy działania: Avtoref.diss ... Dr M. biol.nauk.- 1986.
[12] Baskov IP Zavalova LL Inhibitory proteolityczne enzymy Pijawka lekarska (Hirudo medicinalis). // Biochemistry 2001; 66 (7): 869-83.
[13] Baskov IP, GS Isakhanyan Hirudotherapy. Nauka i praktika.- M. Centrum Humanitarne "Monolith", 2004.- 507 s.
[14] Baskov IP Halil S., Nikonow GI Efekt tajemnicy gruczołów ślinowych pijawki z Hirudo medicinalis leczniczego na zewnętrznych i wewnętrznych mechanizmów krzepnięcia krwi. // Byull.eksperim.biologii i Medycyna 1984; 97 (8): 142-3.
[15] Brykov I. Wytyczne dla hodowli, ochrony i użytkowania pijawek.- Petersburg, 1952.
Zmartwychwstanie monografii pijawek lekarskich ... - Sankt Petersburg: Druk Ya.Treya, 1859.- 494 s.
[16] Gerashchenko L. G. Nikonow . Pomóc pijawka medyczną. Encyklopedia girudoterapii.- m.: AST-Astrel Guardian 2007.- S.292-4.
[16] Hirudotherapy: Wytyczne dla praktyków (ZSRR Ministerstwo Zdrowia, Departament specjalistycznej opieki medycznej): № 10-11 / 153 z 16.11.1989.- m.: MZ SSSR 1990.- 23 s.
[17] Zakhar'in GA O kroveizvlechenii. Proc. Zajęcia kliniczne prof G.A.Zaharina Univ. 3-te - wydanie 1.- Moskwa, 1893.- S.45-70.
[18] Isakhanyan GS Hirudotherapy w klinice chorób wewnętrznych. Wyd. VM Arutyunyan.- Erewan: Hayastan, 1991.- 175S.
[19] Historia w obrazach. Proc. Hirudotherapy i girudofarmakoterapiya. Wyd. G.I.Nikonova. Tom 5.- MO, 2007.- S.325-6.
[19] YY Kamieniew Kamieniew Dz.U. girudoterapii Renaissance Program w medycynie: doświadczenie kliniczne Naturotherapy Nazwa A.S.Zalmanova. // Clinical and Experimental girudologiya na progu nowego tysiąclecia: Proceedings of 6. naukowo-praktyczna. girudologov konferencja Związku Rosji i krajach WNP, Piatigorsk, 4-8 października 1999 r g.- Pyatigorsk, 1999.- S.73-6.
[20] Nikonow GI pijawki medyczne: wczoraj, dziś, jutro ... - M., 1992.- 108 s.
[21] Nikonow GI, IP Baskov Fizjologiczne i biochemiczne aspekty działania terapeutycznego Pijawka lekarska Hirudo medicinalis. // Sukces leży. Biology 1986; 101 (1): 141-54.
[22] K. Sukhov Leczenie pijawkami jako metoda Medycyny Integracyjnej. // Zbiór prac naukowych: Międzynarodowe Forum "medycyna integracyjna - 2009", Moskwa, June 5-7, 2009-MV: Izd.FNKETsTMDiL MZiSR RF, 2009.- S.69-70.
[23] K. Sukhov Leczenie pijawką lekarską: A Practical rukovodstvo.- m.: Firma "dla firmy, S.A.", 2009.- Część 1.- 86.
[24] Shishkin ID Wpływ pijawek lekarskich na mikroorganizmy i ciała ludzkiego: Avtoref.diss ... cand. med.nauk.- Ryazan, 1954.- 20 s.
[25] Shchegolev GG Fiodorow, MS pijawki medyczne i jej primenenie.- AM: Medgiz.- 1955.-65.
[26] Sukhov K. komórkowa-humoralna teoria pathonomia: nowe spojrzenie na fundamentach medycyny wewnętrznej. // European Journal of Internal Medicine 2011; 22 (Supp 1): S89.
-
Utevsky S. Y., Trontelj P. 2005. A new species of the medicinal leech (Oligochaeta, Hirudinida, Hirudo) and an identification key for the genus Hirudo. Parasitology research 98(1): 61 – 66.
-
Utevsky S., Zagmajster M., Atemasov A., Zinenko O., Utevska O., Utevsky A., Trontelj P. 2010. Distribution and status of medicinal leeches (genus Hirudo) in the Western Palaearctic: anthropogenic, ecological, or historical effects? Aquatic Conserv: Mar. Freshw. Ecosyst. DOI 10.1002/aqc.1071.
-
Baskova I. P., Zavalova L.L. 2001. Proteinase Inhibitors from Medicinal Leech Hirudo medicinalis. Biochemistry (Moscow) 66 (7): 869–883.
-
Baskova I. P., Ferner Z., Balkina A. S., Kozin S. A., Kharitonova O. V., Zavalova L. L., Zgoda V. B. 2008b. Steroids, Histamine, and Serotonin in the Medicinal Leech Salivary Gland Secret. Biochemistry (Moscow) Supplement Series B: Biomedical Chemistry 2 (3): 215–225.
-
Michalsen A., Roth M., Dobos G. 2007. Medicinal Leech Therapy. Thieme, New York, NY, USA
-
Salzet M. 2001. Anticoagulants and inhibitors of platelet aggregation derived from leeches. Federation of European Biochemical Societes 492: 18 –192.
-
Ascenzi P, Amiconi G, Bode W, Bolognesi M, Coletta M, Menegatti E. Proteinase inhibitors from the European medicinal leech Hirudo medicinalis: structural, functional and biomedical aspects. Mol Aspects Med 1995;16:215-313.
-
Orevi M, Rigbi M, Hy-Am E, Matzner Y, Eldor A. A potent inhibitor of platelet activating factor from the saliva of the leech Hirudo medicinalis. Prostaglandins 1992;43:483-495.
-
Ahmad T, Anwar M. Clinical importance of Leech therapy. Indian Journal of Traditional Knowledge 2009;8:443-445
-
Pospelova ML, Barnaulov OD. Hirudotherapy in the treatment of bilateral internal carotid artery occlusion: Case report. Curr Top Neurol Psychiatr Relat Discip 2010;18:51-53.
-
Porshinsky BS, Saha S, Grossman MD, Beery Ii PR, Stawicki SP. Clinical uses of the medicinal leech: a practical review. J Postgrad Med 2011;57:65-71.
-
Whitaker IS, Elmiyeh B, Wright DJ. Hirudo medicinalis: the need for prophylactic antibiotics. Plast Reconstr Surg 2003;112:1185-1186.
-
Chepeha DB, Nussenbaum B, Bradford CR, Teknos TN. Leech therapy for patients with surgically unsalvageable venous obstruction after revascularized free tissue transfer. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2002;128:960-965.
-
Abdelgabar AM, Bhowmick BK. The return of the leech. Int J Clin Pract 2003;57:103-105."
"Indian J Pharm Sci . 2013 mar-kw; 75 (2): 127-137.
PMCID: PMC3757849
ZASTOSOWANIE TERAPEUTYCZNE PIJAWEK
AM Abdualkader , * AM Ghawi , 1 M. Alaama , M. Awang , I A. Merzouk 2
Katedra Chemii Farmaceutycznej, Międzynarodowy Uniwersytet Islamski w Malezji, Jalan Istana, 25200 Kuantan, Pahang, Malezja
1 Katedra Podstawowej Nauki Medycznej, Wydział Farmaceutyczny, Międzynarodowy Uniwersytet Islamski w Malezji, Jalan Istana, 25200 Kuantan, Pahang, Malezja
2 Dział Biopep Solutions Inc., 235-11590 Cambie Road, Richmond, BC V6X 3Z5, Kanada
NOWOCZESNE ZASTOSOWANIA PIJAWKI LEKARSKIEJ
…………………………………………………
Choroby sercowo-naczyniowe:
CVD są grupą przewlekłych nieprawidłowości wpływających na układ sercowo-naczyniowy, w tym serca, żył i tętnic [ 30 ]. Wśród nieuleczalnych chorób CVD uznano za główny czynnik śmiertelności, powodując do 30% globalnych zgonów w 2008 r. [ 31 ]. Stałe wskaźniki zachorowalności i umieralności spowodowane przez CVD były głównym powodem intensywnych badań poszukujących silnych leków o mniejszym działaniu ubocznym [ 32 ].
Terapia Leech ustaliła się jako alternatywny środek do leczenia zaburzeń naczyniowych, ponieważ ślina śluzowa może czasowo poprawić przepływ krwi i poprawić przeczulicę tkanki łącznej [ 17 ]. Do roku 1997 na rynki rosyjskie wprowadzono nowy preparat farmaceutyczny przeciwzakrzepowy i antykoagulacyjny pod nazwą handlową "Piyavit", składający się z ekstraktu leki z śliną. Produkt został przepisany jako trombolityczne i przeciwpłytkowe. Badania kliniczne wykazały, że może on ograniczyć hiperglikolację krwi z działaniem przeciwzapalnym u pacjentów z zakrzepicą żylną [ 33 ]. Podobnie u pacjentów z zapaleniem błony śluzowej, którzy otrzymywali miejscowe leeching, wykazano lepszą zdolność chodzenia, mniejszy ból i niewielki obrzęk nóg, a także kolor skóry prawie normalnej skóry nóg [ 34 ]. W takich przypadkach lekarze zazwyczaj stosują 4-6 pijawki bezpośrednio do dotkniętego obszaru. Wielu terapeutów wykorzystało pijawki do leczenia gojenia się nadciśnienia tętniczego, żylaków, hemoroidów, zapalenia gonagritis i wtórnej dermatoz niedokrwienia [ 17 , 21 ].
Skuteczność śliny śluzowej w osoczu jest wynikami specyficznych inhibitorów trombiny, hirudyny, która została po raz pierwszy wyizolowana z H. medicinalis [ 23 , 24 , 25 ] i wykazała silne działanie hamujące zarówno na trombinę wolną jak i związaną z skrzepliną [ 35 , 36 ]. Ponadto, inne inhibitory trombiny zidentyfikowano z różnych gatunków pijawek. Na przykład bufrudynę wyizolowano z H. manillensis o strukturze chemicznej ściśle podobnej do hirudyny [ 6 ]. Z całego wyciągu z gatunku lech Haemadipsa sylvestris zidentyfikowano ścisły inhibitor trombiny o nazwie hememid [ 37 ]. Kolejną antytrombinę podobną do granului wyizolowano z gatunku pijawek H. nipponia [ 38 ]. Wreszcie, ludzki inhibitor białek granulocytów i monocytów znany jako theromin charakteryzował się ekstraktem główkowym gatunków leech z gatunku Theromyzon tessulatum o aktywności przeciwretrowirusowej [ 39 ].
Warto zauważyć, że hirudyna jest jedynym krwiożerczym antykoagulantem pochodzenia zwierzęcego zatwierdzonym przez FDA w celach klinicznych [ 32 ]. W wielu badaniach wykazano, że hirudyna jest skuteczniejsza niż heparyna w zapobieganiu zakrzepicy żylnej (DVT) i niedokrwieniu u pacjentów z niestabilną dławicą [ 32 ]. W przeciwieństwie do pośrednich inhibitorów trombiny, heparyny i heparyn drobnocząsteczkowych, hiruda ma tę zaletę, że ma bezpośredni hamujący wpływ na trombinę bez konieczności stosowania endogennych kofaktorów (antytrombin III). Tak więc, hirudyna stała się lekiem przeznaczonym dla pacjentów z upośledzonym zespołem koagulacji wewnątrznaczyniowej (niedoborem antytrombiny III). Hirudin może być stosowany w sposób bezpieczny u pacjentów z zaburzeniami płytek krwi lub małopłytkowością indukowaną heparyną, ponieważ nie ma wpływu na erytrocyty [ 36 ]. Ponadto, w przeciwieństwie do heparyn, hiruda ma obiecującą aktywność profilaktyczną u pacjentów, którzy mają wysokie ryzyko rozwoju zdarzeń sercowo-naczyniowych, ponieważ może utrudnić wzrost skrzepliny ze względu na zdolność do blokowania wiązania trombiny-fibryny. W związku z tym donoszono, że hiruda może zmniejszyć DVT, zatorowość płucną i rozprzestrzenianie zakrzepicy żylnej [ 32 , 36 ].
Odkrycie Hirudina było motywem do opracowania wielu nowych obiecujących antykoagulantów z zastosowaniem metod rekombinacji technologii. Na przykład dwa analogi, lepirudyna i desirudyna zostały zatwierdzone przez FDA i są obecnie używane pod nazwami handlowymi: Refludan® i Iprivask ® [ 32 ].Dokładnie, desirudynę jest w międzyczasie stosowana w zapobieganiu DVT po operacji wymiany biodra lub kolana [ 40 ].
Z drugiej strony, pijawki rozwinęły inne aktywne związki mające na celu różne czynniki krzepnięcia, takie jak inhibitory przeciwpłytkowe, inhibitory czynnika Xa (FXa) i enzymy fibrynolityczne [ 41 ]. Po pierwsze, z Macrobdella decora z silnym powinowactwem antykapsułki o nazwie koryktryny wykazano wysokie powinowactwo do receptorów glikoproteiny IIb-IIIa [ 42 ]. Po drugie, z wydzieliny śluzu europejskiego pijawki H. medicinalis wyizolowano inhibitor przyczepności i aktywacji inhibitora płytek kalina , który działał hamując czynnik kolagenu i von Willebranda [ 43 ]. Ponadto, saratyna z dzika Haementeria ghilianiizostała opisana jako inhibitor agregacji płytek krwi poprzez blokowanie wiązania się kolagenu z integryną α2β1 i von Willebranda [ 44 ]. Z farmakologicznego punktu widzenia aktywowana glikoproteina płytkowa IIb-IIIa działa jako receptor dla fibrynogenu, witronektyny, czynnika von Willebranda i fibronektyny.Dlatego też inhibitory tych receptorów powierzchniowych można stosować jako leki stosowane w leczeniu ostrego zespołu chorych z wieńcową [ 45 ].
Ponadto kilka z inhibitorów czynnika Xa zidentyfikowano z ekstraktu śliny skrzelowej, takiego jak ghilanten [ 46 ], lefakina [ 2 ] i terostatyna [ 47 ] z H. ghilianii , H. depressa i T. tessulatum. Okazało się, że FXa odgrywa kluczową rolę w hemostazie ludzkiego ciała. Zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne drogi procesu krzepnięcia powodują aktywację FXa, która pośredniczy w przekształcaniu protrombiny (FII) w trombinę (FIIa) [ 48 ]. Ponadto, hementin i hementerynę charakteryzowano z H. ghilianii [ 49 ] i H. depressa [ 10 ] i opisano jako enzymy fibrynogenolityczne. Co ciekawe, rozszczepienie fibrynogenu prowadzi do wczesnej blokady kaskady krzepnięcia, która również sprawia, że związki fibrynogenolityczne są obiecującymi narzędziami terapeutycznymi [ 10 ].
Rekonstrukcja i mikrochirurgia:
Mikrochirurgia jest rodzajem operacji chirurgicznych wykonywanych przy użyciu mikrostrzykawek pod mikroskopem mających na celu anastomozę małych naczyń krwionośnych, żył i tętnic podczas replantacji tkanek lub amputowanych cyfr [ 18 ]. Zakrzepica tętna nie jest częsta, a okluzja żylne stanowi poważne zagrożenie dla nowo przeszczepionych tkanek i może prowadzić do powstawania skrzepu, zastoju i ostatecznie martwicy tkanki. Lekarze twierdzili, że łagodzenie przekrwienia żylnego jest istotnym krokiem w celu złagodzenia tego ryzyka i ratowania tych przeszczepionych tkanek [ 18 , 50 ]. W konsekwencji, nie tylko aktywny drenaż krwi, który jest efektem odsysania się pestki, ale także z biernego wymiotowania po odjęciu pestki ze względu na obecność długo działających leków przeciwzakrzepowych w śliny leechowej, zmotywowany lekarstwami, aby używać gołębia w celu złagodzenia przekrwienia żylnego [ 18 , 51 ].Efektem odciążającym jest skumulowany wynik krwotocznego krwotoku wywołanego krwotokami krwionośnymi, który jest wynikiem wielu czynników, w tym krwawienia z rany, wydzielanego bioaktywnego enzymu, leków przeciwkrzepliwych i rozszerzaczy naczyń [ 50 ]. Z drugiej strony chirurdzy, którzy wykonują zabiegi z tworzyw sztucznych uważają, że są obiecującymi lekarstwami, ponieważ zauważyli, że rany w kształcie litery Y wywołane gryzakami ukąszenia zazwyczaj goją bez blizny lub powikłań [ 17 ]. Niemniej jednak, nie ustalono międzynarodowych protokołów w sprawie instrukcji dotyczących terapii sztyftem, niektóre zgłaszały, że stosowanie leech przez tydzień jest wystarczające, aby uzyskać dobre wyniki [ 18 , 52 ]. Wszystkie dane dotyczące stosowania pijawki leczniczej w mikrochirurgii zależą od doniesień dotyczących przypadków i serii przypadków, w których nie opublikowano aktualnie opublikowanych badań kontrolowanych [ 18 ].
Nagłe zaczerwienienie zostało opisane jako skuteczne leczenie poprawiające przepływ krwi po zabiegu mikrochirurgii poważnie osłabionej skóry głowy (zgarniętej przez kontuzję). Czołgi były częściowo ratowane przy normalnym wzroście włosów w całym rannym obszarze [ 53 ]. Do roku 1984 niektórzy lekarze stosowali terapię sutka w leczeniu siedmiu pacjentów ze skurczami (obrzęk) skóry. Stosowali pijawki 2-4 razy dziennie przez 2-4 dni. Zgłaszali, że pijawka zapobiega zapaści klapy z wyraźną poprawą stanu zabarwienia i drobnych powikłań [ 54 ]. Kopiące były również wykorzystywane do odkażania całkowicie amputowanych uszu [ 55 ]. Inni korzystali z 4-dniowego kurzania w leczeniu ośmiu osób, które otrzymały zabiegi odnawiania i rewaskularyzacji po urazach związanych z amputacją. Wykazano, że 4 pacjenci pozytywnie i pozytywnie reagują na krążenie [ 56 ]. Odbudowa amputowanych tkanek twarzy (końcówki dolne, skóra głowy i uszy) z zespołem mikronaczyniowym osiągnęła wielki sukces i lepsze efekty kosmetyczne, gdy system drenażu żylnego wzbogacił się za pomocą strzyków śluzowych wraz z przetoką tętniczo-żylną i pinprykami. Poinformowano, że ponad połowa leczonych przypadków była całkowicie odzyskana [ 57 ]. Inni wskazywali, że krwawienie przez pijawki w połączeniu z naczyniowym czynnikiem wzrostu śródbłonka może poprawić przeżycie klapy [ 58 ]. Ponadto, stosowanie lechaczu zostało określone jako opieka pooperacyjna u pacjentów, którzy przeszli operację chirurgiczną w celu uzupełnienia palca [ 59]. Niedawno niektórzy medykatorzy wskazali skuteczne zastosowanie pijawki w celu ratowania palca niedokrwiennego. W 7 dniu leczenia pacjent opisał poprawę czułości i wrażliwość na pinprick u szczytu palca [ 60 ].
Przeszczepianie penisa jest często związane z niewydolnością żylną. W 1996 roku niektórzy badacze po raz pierwszy donosili po raz pierwszy skuteczne użycie pijawki w celu złagodzenia pooperacyjnego zastoju żylnego u 37-letniego mężczyzny, który miał całkowicie amputowany penis [ 61 ]. Przeszczepianie penisa przez operacje nieoperacyjne osiągnęło wielki sukces w połączeniu z hirudoterapią. U pacjentów leczonych krwionośnie nie stwierdzono obrzęku i prawidłowych funkcji, takich jak opróżnianie, uczucie i erekcja [ 62].
Po udokumentowaniu udokumentowano wiele udanych zastosowań pijawek. Na przykład kobieta, która cierpiała na raka podstawnokomórkowego przez nos i poddawana zabiegom chirurgicznym, wykazała prawidłowy krążenie krwi i zdrową klapkę po dziewięciu miesiącach leczenia leech [ 17 ]. Terapię Leech z powodzeniem stosowano w celu uniknięcia niewydolności żylnej u pacjentów, którzy otrzymali bezpłatne klapy perforatora dla tętnicy szyjnej, która dostarcza mięśnia sercowego mięśnia sercowego i skóry wierzchniej [ 63 ]. Ostatnio donoszono, że leeching był stosowany w leczeniu sześciu pacjentów z zastoinową zatoką jelita grubego, w której nie można było wykonać przepływu żylnego i operacji chirurgicznej. Podkreślali, że schemat leczenia przez okres 4-14 dni spowodował, że wszystkie klapy zostały bezpiecznie uratowane [ 52 ].
Rak i przerzuty:
W 2008 r. Rak był odpowiedzialny za około 13% wszystkich zgonów na świecie. Te niepokojące poziomy powinny wzrosnąć w ciągu najbliższych dwóch dziesięcioleci, aby osiągnąć do 13,2 milionów zgonów do roku 2030 [ 64 ]. Niniejszy przegląd przeprowadzono z uwzględnieniem, że leki przeciwzapalne nie są ustalane w celu leczenia raka jako środka cytotoksycznego w raportach naukowych. Przegląd został przeprowadzony w oparciu o niektóre badania, które były ukierunkowane na użycie śliny śląskiej i ekstraktu z dziury jako środków przeciwnowotworowych, a nie na leczeniu samego nowotworu.
Zastosowanie krwinek jako środka przeciwmielcego zainspirowało wcześniejsze zgłaszane przerzutowe działanie hamujące niektórych antykoagulantów, takich jak warfaryna i heparyna [ 65 ]. Przypuszcza się, że nadzwyczajne połączenie wielu antykoagulantów, inhibitorów proteazy i innych składników śliny może być bardziej skuteczne [ 66 ]. Wykazano, że ekstrakt śluzowatej gruczołu z H. ghilianii i Haementeria officinalis zahamował przerzutową kolonizację komórek nowotworowych płuca, które wstrzykiwano dożylnie zwierzętom doświadczalnym [ 66 ]. Później, oczyszczony z białka antymetagatycznego i przeciwkrzepliwego ghilanten został oczyszczony z wydzieliny gruczołu ślinkowego kiszonek, H. ghilianii [ 67 ]. Poinformowano, że ghilanten może powstrzymywać przerzuty czerniaka, raka piersi, raka płuca i raka prostaty [ 68 ]. W innych badaniach opisano syntetyczny preparat hirudyny jako skuteczny inhibitor przerzutowy szerokiego zakresu złośliwych komórek nowotworowych, takich jak rak płuc, rak piersi, rak pęcherza moczowego, rak jelita grubego, mięsak tkanek miękkich, białaczka i chłoniak [ 65 ].
Meksykańską pałeczkę Haementeria officinalis poddano wielu badaniach, co ostatecznie doprowadziło do ujawnienia aktywności przeciwmiażdżycowej wydzielania gruczołu ślinowego. Zaobserwowano, że ślina zawiera białko o mocy 17 kDa, nazywane antystasyną, mające zdolność zapobiegania kolonizacji raka płuc. Twierdzili, że aktywność antymetakatowa meksykańskiej śliny śluzowej spowodowała istnienie inhibitorów agregacji płytek, antykoagulantów i enzymów przeciwpłytkowych [ 69 , 70 ].
Do roku 2010 inni naukowcy po raz pierwszy określili, że leczenie trwające 2 miesiące przez miejscowe zastosowanie leku H. medicinalis może całkowicie leczyć lokalny ból lędźwiowy u pacjentów z zaawansowanym stadium raka nerki i mięśnia sercowo-naczyniowego [ 71 ]. Ostatnio wykazano, że ślina wydzielona z tropikalnej pijawki H. manillensis (Lesson, 1842) wykazała aktywność antyproliferacyjną in vitro przeciwko drobnym rakowi płuca (SW1271). Poza tym, ślina otrzymywana z niego wykazała supra-addytywną synergistyczną aktywność z karboplatyną [ 72 ].
Cukrzyca i jej powikłania:
Cukrzyca (DM) jest grupą zaburzeń metabolicznych prowadzących do podwyższenia poziomu glukozy we krwi, co prowadzi do objawów klinicznych i powikłań [ 73 ]. Niedawno DM uznano za światową pandemię ze względu na stopniowe wzrastające odsetki osób cierpiących na cukrzycę, oczekując, że do 2030 r. Stanie się ogólnoświatowym ciężarem wśród 366 milionów chorych na cukrzycę [ 74 ]. Kompleksowe przeszukiwanie literatury ujawniło, że nie ma udokumentowanych doniesień naukowych dotyczących hirudoterapii jako leków przeciw hiperglikemii. Z drugiej strony, stosowanie pijawek było tradycyjnie stosowane w leczeniu powikłań DM [ 75 ].
Jednym z najpoważniejszych powikłań DM są choroby układu sercowo-naczyniowego z powodu miażdżycy tętnic wieńcowych, hiperglikemii, zwiększonego poziomu lipidów we krwi, zaburzeń związanych z przyczepnością płytki krwi, czynników krzepnięcia, wysokiego ciśnienia krwi, stresu oksydacyjnego i stanów zapalnych. U chorych na cukrzycę występuje wysokie ryzyko zawału mięśnia sercowego, który jest główną przyczyną zgonu u osób z typem 2 DM [ 73 ]. Z drugiej strony, obecność peptydów i białek wpływających na krwinek w ślinie leech może mieć istotną zaletę dla złagodzenia tych stanów. Przede wszystkim hirudyna odgrywa zasadniczą rolę w zapobieganiu procesowi krzepnięcia ze względu na zdolność wiązania trombiny, a tym samym zahamowanie przemiany fibrynogenu w fibrynę w trombinie, co umożliwia skuteczne działanie w celu zmniejszenia zdarzeń niedokrwiennych [ 32 ].Udowodniono , że Calin, wyizolowany z H. medicinalis , utrudnia tworzenie się skrzepu, jak opisano powyżej [ 43 ]. Ponadto, inne czynniki krzepnięcia - zakłócające peptydy i białka wyizolowano z innych gatunków pijawek, jak opisano powyżej, mogą mieć największe korzyści dla pacjentów z cukrzycą [ 2 , 6 ].
Peryferyjne powikłania naczyniowe u chorych na cukrzycę mogą prowadzić do mniejszego przepływu krwi do odległych części ciała, powodując niedokrwienie kończyn, takich jak gangren. Kontrola gangreny jest bardzo istotna dla chorych na cukrzycę, obniżając ciśnienie krwi i lipidem, a także zwiększając krążenie krwi w obwodowych naczyniach krwionośnych [ 73 ]. Dzikich gatunków pijawek Whitmania pigra (rodzina: Hirudinidae ) została wykorzystana przez tradycyjnych chińskich terapeutów, aby zwiększyć przepływ krwi do dalszej części ciała i złagodzić zaburzenia krzepnięcia. Poinformowano, że wodne i alkoholowe ekstrakty całego ciała tego gatunku leecha posiadają silną aktywność antykoagulacyjną [ 76 ]. Z pijawki W. pigrawyizolowano peptyd mioopresyjny zwany peptydem pobudzającym pocenie się i stwierdzono, że zwiększa skurcz mięśni i jelit [ 77 ].
Do roku 2002 otwarto oficjalne centrum leczenia opiatów, który w krótkim czasie stał się międzynarodowym ośrodkiem leczenia DM przez pijawki. Założyciel tego ośrodka powiedział, że użyje czterech pijawek w jednej sesji, aw wielu poważnych przypadkach więcej pijawek może zapobiec amputacji [ 75 ]. Ostatnio stwierdzono , że ślina leechowa z tropikalnej pałeczki H. manillensis wykazała aktywność przeciw hiperglikemii przeciwko DM wywołanym alloksanem u szczurów ze skuteczną dawką w zakresie od 250 do 500 μg / kg masy ciała (dane nie opublikowane).
Choroba zakaźna:
Stale rosnące wskaźniki chorób zakaźnych doprowadziły do większego wykorzystania dostępnych w handlu antybiotyków, co doprowadziło do powstania nowego, trudnego zjawiska znanego jako odporność na działanie środków przeciwdrobnoustrojowych. Dlatego też naukowcy opracowali nowe strategie opracowywania leków przeciwbakteryjnych z nowatorskimi mechanizmami działania i mniejszą częstością występowania oporności bakteryjnej [ 78 ].
Wielu recenzentów, którzy zbadali znaczenie terapeutyczne leku leczniczego, wskazują, że pijawka może być skuteczna w leczeniu zakażeń, nie wspominając o więcej szczegółów ani informacji na temat protokołów stosowania szczurów i charakteru aktywnego składnika. Na przykład niektórzy poinformowali, że terapię szczytową wykorzystywano przez tradycyjnych dentystów jako środek zaradczy na infekcje stomatologiczne, takie jak zapalenie przyzębia i ropnia pęcherzyków płucnych [ 21 ].
Białko o nazwie destabilaza o aktywności lizozymowej wyodrębniono z ekstraktu z leuka. Doniesiono, że to białko wykazało działanie antybakteryjne przeciwko niektórym szczepom bakteryjnym, ponieważ może zniszczyć ich składniki komórkowe [ 79 , 80 ]. Niektórzy badacze stwierdzili, że wstrzykiwanie lipopolisacharydów lub wykonanie wycięcia chirurgicznego w T. tessulatum doprowadziło do szybkiego uwalniania neuroprzeciwciał i peptydów antybakteryjnych (AMP), które działają synergistycznie w celu zahamowania bakteryjnego wchłaniania i aktywowania odpowiedzi odpornościowej na atakowane komórki [ 81 ]. Z płynu ustrojowego pijawki T. tessulatum wyizolowano dwa AMP, terapię i teromizynę .Stwierdzono, że oba miały aktywność antybakteryjną przeciwko Gram-dodatnim szczepom bakteryjnym , Micrococcus luteus [ 82 ]. Ponadto doniesiono , że układ nerwowy europejskiego pijawki, H. medicinalis , mógłby zainicjować reakcję przeciwbakteryjną po urazie, sygnalizując syntezę AMP [ 83 ]. Z tych gatunków szczurów zidentyfikowano trzy różne peptydy o działaniu przeciwbakteryjnym. Hm-lumbricynę i neuromakinę wyodrębniono z neuronów i komórek mikroelementowych, podczas gdy peptyd B znajdował się w płynach ustach [ 84 ].
Niedawno niektórzy badacze opatentowali wykorzystanie ekstraktu z dzikich ptaków z rodziny Hirudinidaejako środka przeciwbakteryjnego o różnych zastosowaniach. Twierdzili, że oczyszczony ekstrakt uzyskany z jakiejkolwiek części ciała osłony, szczególnie gruczołów ślinowych wykazuje aktywność przeciwbakteryjną przeciw wielu patogenom Gram-ujemnym / pozytywnym. Zgłaszali, że ekstrakt z dzika ma wysoką aktywność antybakteryjną przeciwko Shewanella i Aerococcus viridans, podczas gdy obserwowano niższą aktywność przeciwko Escherichia coli , Salmonella typhi i Staphylococcus aureus . Wykazali, że ekstrakt z dzika może być stosowany w leczeniu chorób wywołanych przez bakterie, w tym zapalenia stawów, zaburzeń pochodzenia żywnościowego i zakażeń szpitalnych. Podkreśliły również korzystne wykorzystanie ekstraktu z dziąsłika w produktach do czyszczenia szpitala i codziennym czyszczeniu [ 78 ]. Wreszcie wydzielanie gruczołu ślazowego uzyskane z tropikalnej pałeczki H. manillensis wykazało szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego wobec szczepów bakterii Gram-dodatnich ( S. aureus ) i Gram-ujemnych ( Sal. Typhi i E. coli ) [ 85 ].
Zapalenie stawów i leki przeciwbólowe:
Działania przeciwbólowe związane z zastosowaniem pijawek stwierdzono w wielu badaniach dotyczących pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów, którzy twierdzili, że hirudoterapia lepiej łagodziła ból niż diklofenak miejscowy bez żadnych działań niepożądanych [ 86 ]. Podobnie, niektóre badania wykazały, że hirudyna może zmniejszyć stan zapalny błony maziowej u pacjentów z zapaleniem stawów poprzez zahamowanie białka DING, pochodnej białka stymulującego błonę maziową działającą jako autoantygena u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów [ 87 ]. W innym badaniu grupa kobiet z zapaleniem kości i stawów pierwszego wspólnego stawów o otrzymywała leczenie 2-3 pijawkami lokalnie. Wszystkie leczone osoby wykazały poprawę bólu i niepełnosprawności. Skuteczność pijawki obserwowano po 1 tygodniu terapii i trwała przez co najmniej 2 miesiące [ 88 ].
Kolejne badanie kliniczne u pacjentów z zaawansowanym zapaleniem kości i stawów w stawie kolanowym wykazało, że leczenie sutków może skutecznie zmniejszyć zapotrzebowanie na środek przeciwbólowy. Wykazano, że schemat podwójnej terapii w odstępie 4-tygodniowym wykazywał dłuższe odprężenie i lepszą aktywność fizyczną niż pojedynczy cykl leczenia [ 89 ]. Oceniano również skuteczność leczenia pijawkami w połączeniu z tradycyjnym preparatem ziołowym Unani. Zaobserwowano, że pacjenci, którzy otrzymali leczenie skojarzone, wykazywali mniejszy ból i sztywność przy większej zdolności do pracy [ 90 ]. Inne doniesienia wskazały, że pijawki są terapią jako środek przeciwbólowy dla stawów biodrowych i bólu kręgowego oraz zespół szyi i kręgosłupa ( 17 ).
INNE ZASTOSOWANIA
Stomatologia:
Pomimo tego, że nie udało się ustalić korzyści związanych ze skąpaniem w stomatologii, wiele doniesień dotyczyło zastosowania pijawki w zaburzeniach stomatologicznych [ 21 ]. Powikłania urazowe i pooperacyjne (obrzęk języka) związane były z powikłaniami zagrażającymi życiu, a zwłaszcza zwężeniem dróg oddechowych [ 91 ]. Krwawienie przez pijawki było znacząco skuteczne w zarządzaniu ciężkimi przypadkami powstawania makroopłodności pooperacyjnej, gdy wspólna metoda leczenia nie była zadowalająca [ 92 ]. Inne opisy przypadków opisywały zastosowanie szpiku leczniczego w leczeniu krwotoku podjęzykowego i masywnego krwawienia po jamy ustnej [ 93 , 94 ]. Inni wskazywali użycie pijawek w chorobach dziąseł. Na przykład bezpośrednie zastosowanie 3-4 pijawek może być skutecznym lekiem na ropień i zapalenie [ 17 ].
Audiologia i zaburzenia słuchu:
Doniesiono, że pijawki i ich wydzielina śliny były z powodzeniem stosowane w leczeniu szumu usznego, ostrego i przewlekłego zapalenia ucha środkowego [ 95 ]. Skraplanie zostało zastosowane w nagłych przypadkach utraty słuchu. W takich przypadkach terapeuta stosował tylko dwa pijawki; Jeden za uchem, a drugi na szczęce przed uchem, a leczenie powtórzono 2-3 razy w odstępach 3-4 dni. Pomimo niewyjaśnionych powodów szumu usznego, udary okazały się korzystne w leczeniu tego zaburzenia [ 17 ].
REFERENCJE
1. Koh CY, Kini RM. Leki przeciwzakrzepowe z krwotocznych zwierząt. Expert Rev Hematol. 2008; 1 : 135-9. [ PubMed ]
2. Faria F, Kelen EM, Sampaio CA, Bon C, Duval N, Chudziński-Tavassi AM. Nowy inhibitor czynnika Xa (lefaxin) z Haerateeria depressa leech. Thromb Haemost. 1999; 82 : 1469-73. [ PubMed ]
3. Whitaker IS, Rao J, Izadi D, Butler PE. Artykuł historyczny: Hirudo medicinalis : Starożytne pochodzeniei trendy w stosowaniu leechesów w całej historii. Br J Oral Maxillofac Surg. 2004; 42 : 133-7. [ PubMed ]
4. Smith DB. Na lekach leczniczych. J Phila Coll Pharm. 1833; 4 : 265-71.
5. Moore JP. Profesor AE Verrill's pijawki ze świeżej wody - hołd i krytyka. Acad Nat Sci Phila. 1952; 245 : 1-16.
6. Electricwala A, Sawyer RT, Jones CP, Atkinson T. Izolacja inhibitora trombiny z pijawki Hirudinaria manillensis . Krew Coagul fibrynoliza. 1991; 2 : 83-9. [ PubMed ]
7. Kim DR, Kang KW. Sekwencja aminokwasowa piguameryny, inhibitor proteazy typu antystasinowego z ssaka krwi Hirudo nipponia . Eur J Biochem. 1998; 254 : 692-7. [ PubMed ]
8. Jung HI, Kim Si, KS KS, Joe CO, Kang KW. Izolacja i charakterystyka guameryny, nowego inhibitora elastazy leukocytowej ludzkiej z Hirudo nipponia . J Biol Chem. 1995; 270 : 13879-84. [ PubMed ]
9. Baskova IP, Kostrjukova ES, Wlasowa MA, Kharitonova OV, Lewitskiy SA, Zavalova LL i in. Białka i peptydy wydzielania ślinianek lechów medycznych Hirudo verbana, H. medicinalis i H. orientalis .Biochemia (Mosc) 2008; 73 : 315-20. [ PubMed ]
10. Czudziński-Tavassi AM, Kelen EM, Paula Rosa AP, Loyau S, Sampaio CA, Bon C i in. Właściwości lityczne oczyszczonego chrząstki fibrynowego (geno), metaloproteinazy z pałeczki Haementeria depressa .Thromb Haemost. 1998; 80 : 155-60. [ PubMed ]
11. Yule CM, Yong HS. Kaula Lampur: Akademi Sains Malezja; 2004. Bezkręgowce słodkowodne regionu malezyjskiego.
12. Sawyer RT. Leech Biologia i zachowanie. Vol. 2. Michigan: Clarendon Press; 1986. Karmienie, biologia, ekologia i systematyka.
13. Rouse G, Pleijel F. Enfield, USA: Wydawcy naukowe; Biologia reprodukcyjna i fylogeny Annelida .
14. Britanica. Leech: Encyklopedia Britanica. [Cytowany w dniu 31 marca 2012 r.]. Dostępne od: http://www.britannica.com/EBchecked/topic/334632/leech .
15. Ascenzi P, Amiconi G, Bode W, Bolognesi M, Coletta M, Menegatti E. Inhibitory proteazy z europejskiego pijawki leczniczej Hirudo medicinalis : Aspekty strukturalne, funkcjonalne i biomedyczne.Aspekty Mol Med. 1995; 16 : 215-313. [ PubMed ]
16. Porshinsky BS, Saha S, MD Grossman, Beery Ii PR, Stawicki SP. Zastosowania kliniczne leki leczniczej: praktyczny przegląd. J Postgrad Med. 2011; 57 : 65-71. [ PubMed ]
17. Michalsen A, Roth M, Dobos G, Aurich M. Stattgurt, Niemcy: Apple Wemding; Leczenie raka jelita grubego.
18. Knobloch K. Leeches w mikrochirurgii - podejście oparte na dowodach. W: Kini RM, Clemetson KJ, Markland FS, McLane MA, Morita T, redaktorzy. Toksyny i hemostaza. Holandia: Springer Science; 2011. s. 735-45.
19. Munshi Y, Ara I, Rafique H, Ahmad Z. Leeching w historii - recenzja. Pak J Biol Sci. 2008; 11 : 1650-3.[ PubMed ]
20. Upshaw J, O'Leary JP. Sierść lecznicza: przeszłość i teraźniejszość. Am Surg. 2000; 66 : 313-4.[ PubMed ]
21. Srivastava A, Sharma R. Krótka przegląd stosowania terapii sztyftem. Arch Appl Sci Res. 2010; 2 : 271-4.
22. Słońce H. Od kpin do anafrodyzjaków: Zabiegi padaczkowe w XIX wieku. Univ Toronto Med J. 2007;84 : 107-10.
23. Haycraft JB. Na działanie wydzieliny uzyskanej z pijawki leczniczej na koagulację krwi. Proc R Soc Lond. 1883; 36 : 478-87.
24. Markwardt F. Hirudin jako inhibitor trombiny. Metody Enzymol. 1970; 19 : 924-32.
25. Conforti ML, Connor NP, Heisey DM, Vanderby R, Kunz D, Hartig GK. Opracowanie mechanicznego urządzenia służącego do zastępowania szpiku leczniczego ( Hirudo medicinalis ) w leczeniu przewężenia żylnego. J Rehabil Res Dev. 2002; 39 : 497-504. [ PubMed ]
26. Hartig GK, Connor NP, Warner TF, Heisey DM, Sarmadi M, Conforti ML. Testowanie urządzenia w celu zastąpienia pijawki w leczeniu zatrucia żylnego. Arch twarzy Plast Surg. 2003; 5 : 70-7. [ PubMed ]
27. Gasic GJ, Viner ED, Budzyński AZ, Gasic GP. Zahamowanie kolonizacji nowotworu płuc przez wyciąg z gruczołu ślinowego leech z Haementeria ghilianii . Rak Res. 1983; 43 : 1633-5. [ PubMed ]
28. Penchenik J. 4th ed. Boston: firmy McGraw-Hill; 2000. Biologia bezkręgowców.
29. Baskova IP, Zavalova LL. Inhibitory proteazy z pijawki leczniczej Hirudo medicinalis . Biochemia (Mosc) 2001; 66 : 703-14. [ PubMed ]
30. Maton A. New Jersey: Prentice Hall; 1993. Biologia człowieka i zdrowie.
31. USA: Światowa Organizacja Zdrowia; [Cytowany w dniu 9 października 2011 r.]. KTO. Choroby sercowo-naczyniowe (CVD) Dostępne od: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs317/en .
32. Corral-Rodríguez MA, Macedo-Ribeiro S, Pereira PJ, Fuentes-Prior P. Leki pochodne inhibitory trombiny: od struktur do mechanizmów do zastosowań klinicznych. J Med Chem. 2010; 53 : 3847-61.[ PubMed ]
33. Baskova IP, Korostelev AN, Chirkova LD, Zavalova LL, Basanova AV, Doutremepuich C. Piyavit z pijawki leczniczej jest nowym lekiem przeciwzakrzepowym i przeciwzakrzepowym. Clin Appl Thromb Hemost. 1997; 3 : 40-5.
34. Cherniack EP. Błędy jako leki, część druga: robaki, pijawki, skorpiony, ślimaki, kleszcze, stożki i pająki.Alternatywny Med Rev. 2011; 16 : 50-8. [ PubMed ]
35. Walsmann P, Markwardt F. W izolacji inhibitora trombiny hirudyny. Thromb Res. 1985; 40 : 563-9.[ PubMed ]
36. Markwardt F. Historyczna perspektywa rozwoju inhibitorów trombiny. Zakrzepica Haemosta Staphylosfera. 2002; 32 (dodatek 3): 15-22. [ PubMed ]
37. Strube KH, Kröger B, Bialojan S, Otte M, Dodt J. Izolacja, analiza sekwencji i klonowanie hemaminy.Peptyd antykoagulacyjny z indyjskiego pijawki. J Biol Chem. 1993; 268 : 8590-5. [ PubMed ]
38. Hong SJ, Kang KW. Oczyszczanie polipeptydu podobnego do granulopodobnego z ssaka krwi, Hirudo nipponia . Protein Expr Purif. 1999; 16 : 340-6. [ PubMed ]
39. Salzet M, Chopin V, Baert J, Matias I, Malecha J. Theromin, nowatorski inhibitor trombiny szczurów. J Biol Chem. 2000; 275 : 30774-80. [ PubMed ]
40. Sohn JH, Kang HA, Rao KJ, Kim CH, Choi ES, Chung BH, i in. Obecny status hirudy antykoagulacyjnej: jej produkcja biotechnologiczna i praktyka kliniczna. Appl Microbiol Biotechnol. 2001;57 : 606-13. [ PubMed ]
41. Salzet M. Leki przeciwzakrzepowe i inhibitory agregacji płytek krwi pochodzące z pijawek. FEBS Lett.2001; 492 : 187-92. [ PubMed ]
42. Seymour JL, Henzel WJ, Nevins B, Stults JT, Lazarus RA. Decorsin. Silny antagonista glikoproteiny IIb-IIIa i inhibitor agregacji płytek krwi z pieczarki Macrobdella decora . J Biol Chem. 1990; 265 : 10143-7.[ PubMed ]
43. Harsfalvi J, Stassen JM, Hoylaerts MF, Van Houtte E, Sawyer RT, Vermylen J, i in. Calin z Hirudo medicinalis , inhibitora czynnika von Willebranda wiążącego się z kolagenem w warunkach statycznych i przepływowych. Krew. 1995; 85 : 705-11. [ PubMed ]
44. White TC, Berny MA, Robinson DK, Yin H, DeGrado WF, Hanson SR, i in. Serwatka z serek leech jest silnym inhibitorem integryny alfa2beta2 płytek i czynnika von Willebranda wiążącego się z kolagenem.FEBS J. 2007; 274 : 1481-91. [ PubMed ]
45. Katzung BG, Masters SB, Trevor AJ. 11. ed. Chiny: firmy McGraw Hill; Podstawowa i kliniczna farmakologia.
46. Brankamp RG, Manley GG, Blankenship DT, Bowlin TL, Cardin AD. Badania właściwości antykoagulacyjnych, przeciwmałotwórczych i wiążących heparynę inhibitorów związanych z ghilantenem.Krew Coagul fibrynoliza. 1991; 2 : 161-6. [ PubMed ]
47. Chopin V, Salzet M, Baert Jl, Vandenbulcke F, Sautiére PE, Kerckaert JP i in. Therostasin, nowy inhibitor czynnika krzepnięcia Xa z ryczałowatego pijawki, Theromyzon tessulatum . J Biol Chem. 2000;275 : 32701-7. [ PubMed ]
48. Murray RK, Bender DA, Botham KM, Kennelly PJ, Rodwell VW, Weil PA. 28th ed. Chiny: firmy McGraw Hill; 2009. Ilustrowana biochemia Harfona.
49. Swadesh JK, Huang IY, Budzyński AZ. Oczyszczanie i scharakteryzowanie hementin, proteazy fibrynogenolitycznej z dziąsła Haementeria ghilianii . J Chromatogr. 1990; 502 : 359-69. [ PubMed ]
50. Whitaker IS, Cheung CK, Chahal CA, Karoo RO, Gulati A, Foo IT. Jakim mechanizmem pijawki przyczyniają się do ratowania tkanek niedokrwiennych? Recenzja. Br J Oral Maxillofac Surg. 2005; 43 : 155-60. [ PubMed ]
51. Green PA, Shafritz AB. Leki lecznicze stosowane w mikrochirurgii. J Hand Surg Am. 2010; 35 : 1019-21. [ PubMed ]
52. Koch CA, Olsen SM, Moore EJ. Zastosowanie pijawki leczniczej do ratowania zatruwanych mikronaczyniowo żył żylnych głowy i szyi. Am J Otolaryngol. 2012; 33 : 26-30. [ PubMed ]
53. Henderson HP, Matti B, Laing AG, Morelli S, Sully L. Avulsion skóry głowy leczonej naprawą mikroskopową: stosowanie pijawki pooperacyjnej dekompresji. Br J Plast Surg. 1983; 36 : 235-9.[ PubMed ]
54. Batchelor AG, Davison P, Sully L. Ubranie przekrwawionych klapek skóry przez pijawki. Br J Plast Surg. 1984; 37 : 358-60. [ PubMed ]
55. Mutimer KL, Banis JC, Upton J. Mikrochirurgiczne odtworzenia całkowicie amputowanych uszu. Plast Reconstr Surg. 1987; 79 : 535-41. [ PubMed ]
56. Rouholamin E, Harris D. "Reach for a leech": Leeches i mikrochirurgia. Zranienie. 1991; 22 : 159-60.[ PubMed ]
57. Jeng SF, Wei FC, Noordhoff MS. Replantacja amputowanych tkanek twarzy z zespoleniem mikronaczyniowym. Mikrochirurgia. 1994; 15 : 327-33. [ PubMed ]
58. Kubo T, Yano K, Hosokawa K. Zarządzanie klapkami ze złym wydzieliną żylną w rekonstrukcji mikrochirurgicznej głowy i szyi. Mikrochirurgia. 2002; 22 : 391-5. [ PubMed ]
59. Tsai TM, McCabe SJ, Maki Y. Technika uzupełniania końcówki palca. Mikrochirurgia. 1989; 10 : 1-4.[ PubMed ]
60. Durrant C, Townley WA, Ramkumar S, Khoo CT. Zapomniana cyfrowa opaska ochronna: Uchwyt palca niedokrwiennego przez zastosowanie pijawki leczniczej. Ann R Coll Surg Engl. 2006; 88 : 462-4.[ Artykuł bez PMC ] [ PubMed ]
61. Pantuck AJ, Lobis MR, Ciocca R, Weiss RE. Przeszczepianie penisa za pomocą pijawki Hirudo medicinalis . Urologia. 1996; 48 : 953-6. [ PubMed ]
62. Mineo M, Jolley T, Rodriguez G. Leech w terapii zastępowania penisa: przypadek nawracającej samoistnej amputacji penisa. Urologia. 2004; 63 : 981-3. [ PubMed ]
63. Kim ES, Hwang JH, Kim KS, Lee SY. Odbudowa podeszwy za pomocą klapy swobodnej perforatora środkowego jamy ustnej. Ann Plast Surg. 2009; 62 : 679-84. [ PubMed ]
64. Atlanta: American Cancer Society Inc; [Cytowany w dniu 9 października 2011 r.]. ACS. Globalne fakty i liczby. Dostępne z: http://www.cancer.org/Research/CancerFactsFigures/GlobalCancerFactsFigures/global-facts-figures-2nd-ed .
65. Wallis RB, Fidler IJ, Esumi N. Monachium, Niemcy: Europejski Urząd Patentowy, wydany 16 września;1992. Hirudin w celu zahamowania przerzutów raka. Europejski patent nr EP 0503829.
66. GJ gaziczny. Patent US 4,588,587. Waszyngton: Urząd Patentowy i Znaków Towarowy, wydany 13 maja; 1986. Metoda leczenia w celu zahamowania przerzutów.
67. Blankenship DT, Brankamp RG, Manley GD, Cardin AD. Sekwencja aminokwasowa ghilanten: Antioagulant - antymetagazja zasady South American pijawki, Haementeria ghilianii . Biochem Biophys Res Commun. 1990; 166 : 1384-9. [ PubMed ]
68. Cardin AD, Sunkara SP. Monachium, Niemcy: Europejski Urząd Patentowy, wydany 2 marca; 1994. Antagonistyczna zasada antagonistyczna Ghilanten z południowej pijawki Haementeria ghilianii .Europejski patent nr EP 0404055.
69. Tuszyński GP, gruźlica gazowa, gazowy GJ. Izolacja i charakterystyka antyspaminy. Inhibitor przerzutu i koagulacji. J Biol Chem. 1987; 262 : 9718-23. [ PubMed ]
70. Gasic GJ, Iwakawa A, TB gruźlicy, Viner ED, wyciąg z gruczołu ślinkowego Milas L. Leech z Haementeria officinalis , silny inhibitor cyklofosfamidu i promieniowania wywołany sztucznym przerzutem.Rak Res. 1984; 44 : 5670-6. [ PubMed ]
71. Kalender ME, Comez G, Sevinc A, Dirier A, leczenie Camci C. Leech w celu złagodzenia objawów bólu nowotworowego. Pain Med. 2010; 11 : 443-5. [ PubMed ]
72. Merzouk A, Ghawi A, Abdualkader AM, Abdullahi A, Alaama M. Skutki przeciwrakowe wyciągu medycznego malezyjskiego wyciągu z leechu (LSE) Pharm Anal Acta S. 2012; 15 : 2-6.
73. Masharani U. Cukrzyca i hipoglikemia. W: Mchphee SJ, Papadakis MA, redaktorzy. Aktualne leczenie i diagnoza medyczna. 49th ed. USA: firmy McGraw Hill; 2010. s. 1079-122.
74. Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Globalna częstość występowania cukrzycy: szacunki na rok 2000 i prognozy na rok 2030. Opieka nad cukrzycą. 2004; 27 : 1047-53. [ PubMed ]
75. Susanto S. Indonezja: Poczta Jakarta, Bantul; [Cytowany w dniu 9 października 2011 r.]. Leeches stosowany w leczeniu pacjentów z cukrzycą. Dostępne od: http://www.thejakartapost.com/news/2008/04/30/leeches-used-treat-diabetes-patients.html .
76. Ding JX, Ou XC, Zhang QH. Porównanie wśród 5 różnych metod ekstrakcji whitman Whitmania pigra.Zhongguo Zhong Xi Yi Jie Za Zahi. 1994; 14 : 165-6. 134. [ PubMed ]
77. Nagahama T, Ukena K, Oumi T, Morishita F, Furukawa Y, Matsushima O i in. Lokalizacja peptydu pobudliwego leechu, członka peptydów GGNG, w ośrodkowym układzie nerwowym pijawki ( Whitmania pigra ) metodą immunohistochemii i hybrydyzacji in situ . Tkanka komórkowa Res. 1999; 297 : 155-62.[ PubMed ]
78. Tasiemski A, Salzet M. Patent Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej nr 20,120,251,625.Waszyngton: Urząd Patentowy i Znaków Towarowy, wydany 4 października; Zastosowanie ekstraktu pijawek jako środka przeciwbakteryjnego. WO 2011/045427 A1, 2011.
79. Zavalova LL, Yudina TG, Artamonova II, Baskova IP. Antybakteryjna aktywność nieglikozydazy bezalergowo-lizozymu i jego helikalnych peptydów amifipatycznych. Chemoterapia. 2006; 52 : 158-60.[ PubMed ]
80. Zavalova LL, Baskova IP, Lukyanov SA, Sass AV, Sneżkov EV, Akopov SB, i in. Destabilaza z leczniczego pijawki jest przedstawicielem nowej rodziny lizozymów. Biochim Biophys Acta. 2000; 1478 : 69-77. [ PubMed ]
81. Salzet M, Stefano G. Chromacinopodobny peptyd w pijawkach. Neuro Endocrinol Lett. 2003; 24 : 227-32. [ PubMed ]
82. Tasiemski A, Vandenbulcke F, Mitta G, Lemoine J, Lefebvre C, Sautière PE, i in. Charakterystyka molekularna dwóch nowych peptydów antybakteryjnych indukowanych w wyniku bakteryjnego wyzwania w annelidzie, kocu Theromyzon tessulatum . J Biol Chem. 2004; 279 : 30973-82. [ PubMed ]
83. Schikorski D, Cuvillier-Hot V, Leippe M, Boidin-Wichlacz C, Slomianny C, Macagno E, i in. Wyzwanie mikrobiologiczne sprzyja procesowi regeneracji uszkodzonego ośrodkowego układu nerwowego leuka leczniczego wywołując syntezę peptydów antybakteryjnych w neuronach i mikrogleju. J Immunol. 2008;181 : 1083-95. [ Artykuł bez PMC ] [ PubMed ]
84. Tasiemski A. Peptydy przeciwdrobnoustrojowe w annelids. Bezkręgowiec Surviv J. 2008; 5 : 75-82.
85. Abdualkader AM, Merzouk A, Ghawi AM, Alaama M. Niektóre aktywności biologiczne malezyjskiego wyciągu śliny leech. IIUM Eng J. 2011; 12 : 1-9.
86. Michalsen A, Klotz S, Lüdtke R, Moebus S, Spahn G, Dobos GJ. Skuteczność terapii szkieletowej w chorobie zwyrodnieniowej stawów kolanowych: randomizowane, kontrolowane badanie. Ann Intern Med.2003; 139 : 724-30. [ PubMed ]
87. Scott K. Czy hirudin jest potencjalnym środkiem terapeutycznym zapalenia stawów? Ann Rheum Dis.2002; 61 : 561-2. [ Artykuł bez PMC ] [ PubMed ]
88. Michalsen A, Lüdtke R, Cesur O, Afra D, Musial F, Baecker M i in. Skuteczność terapii szkieletowej u kobiet z zespołem stawów leczonych pierwszego stawu karpowo-stawowego: randomizowane badanie kontrolne. Ból. 2008; 137 : 452-9. [ PubMed ]
89. Andereya S, Stanzel S, Maus U, Mueller-Rath R, Mumme T, Siebert CH, i in. Ocena terapii szkieletowej dla zapalenia kości i stawów kolanowych: randomizowane badanie. Acta Orthop. 2008; 79 : 235-43.[ PubMed ]
90. Zaidi S, Jamil S, Sultana A, Zaman F, Fuzail M. Bezpieczeństwo i skuteczność terapii leechingowej w leczeniu objawowego zapalenia kości i stawów kolanowych przy użyciu indyjskiego szpiku leczniczego.Indyjska J Tradit Wiedza. 2009; 8 : 437-42.
91. Denneny JC., 3. makrooperacja pooperacyjna powodująca niedrożność dróg oddechowych. Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 1985; 9 : 189-94. [ PubMed ]
92. Smeets IM, Engelberts I. Zastosowanie pijawek w przypadku powiek pooperacyjnych zagrażających życiu makrofotografii. J Laryngol Otol. 1995; 109 : 442-4. [ PubMed ]
93. Grossman MD, Karlovitz A. Uraz traumatyczny: zastosowanie pijawki leczniczej w leczeniu masywnego krwotoku jamy ustnej. J Trauma. 1998; 44 : 1083-5. [ PubMed ]
94. Lee NJ, Peckitt NS. Leczenie krwiaka podjęzykowego z pijami leczniczymi: Sprawozdanie sprawy. J Oral Maxillofac Surg. 1996; 54 : 101-3. [ PubMed ]
95. Seleznev KG, Shchetinina EA, Trophimenko NP, Nikonov GI, Baskova IP. Zastosowanie leczniczego szpiku w leczeniu chorób usznych. ORL J Otorhinolaryngol Relat Spec. 1992; 54 : 1-4. [ PubMed ]"