PIJAWKI  PUBLIKACJE

"Indian J Pharm Sci . 2013 mar-kw; 75 (2): 127-137.

PMCID: PMC3757849

​

ZASTOSOWANIE TERAPEUTYCZNE PIJAWEK

AM Abdualkader , * AM Ghawi , 1 M. Alaama , M. Awang , I A. Merzouk 2

Katedra Chemii Farmaceutycznej, Międzynarodowy Uniwersytet Islamski w Malezji, Jalan Istana, 25200 Kuantan, Pahang, Malezja

1 Katedra Podstawowej Nauki Medycznej, Wydział Farmaceutyczny, Międzynarodowy Uniwersytet Islamski w Malezji, Jalan Istana, 25200 Kuantan, Pahang, Malezja

2 Dział Biopep Solutions Inc., 235-11590 Cambie Road, Richmond, BC V6X 3Z5, Kanada

NOWOCZESNE ZASTOSOWANIA PIJAWKI LEKARSKIEJ

…………………………………………………

Choroby sercowo-naczyniowe:

CVD są grupą przewlekłych nieprawidłowości wpływających na układ sercowo-naczyniowy, w tym serca, żył i tętnic [ 30 ]. Wśród nieuleczalnych chorób CVD uznano za główny czynnik śmiertelności, powodując do 30% globalnych zgonów w 2008 r. [ 31 ]. Stałe wskaźniki zachorowalności i umieralności spowodowane przez CVD były głównym powodem intensywnych badań poszukujących silnych leków o mniejszym działaniu ubocznym [ 32 ].

Terapia Leech ustaliła się jako alternatywny środek do leczenia zaburzeń naczyniowych, ponieważ ślina śluzowa może czasowo poprawić przepływ krwi i poprawić przeczulicę tkanki łącznej [ 17 ]. Do roku 1997 na rynki rosyjskie wprowadzono nowy preparat farmaceutyczny przeciwzakrzepowy i antykoagulacyjny pod nazwą handlową "Piyavit", składający się z ekstraktu leki z śliną. Produkt został przepisany jako trombolityczne i przeciwpłytkowe. Badania kliniczne wykazały, że może on ograniczyć hiperglikolację krwi z działaniem przeciwzapalnym u pacjentów z zakrzepicą żylną [ 33 ]. Podobnie u pacjentów z zapaleniem błony śluzowej, którzy otrzymywali miejscowe leeching, wykazano lepszą zdolność chodzenia, mniejszy ból i niewielki obrzęk nóg, a także kolor skóry prawie normalnej skóry nóg [ 34 ]. W takich przypadkach lekarze zazwyczaj stosują 4-6 pijawki bezpośrednio do dotkniętego obszaru. Wielu terapeutów wykorzystało pijawki do leczenia gojenia się nadciśnienia tętniczego, żylaków, hemoroidów, zapalenia gonagritis i wtórnej dermatoz niedokrwienia [ 17 , 21 ].

Skuteczność śliny śluzowej w osoczu jest wynikami specyficznych inhibitorów trombiny, hirudyny, która została po raz pierwszy wyizolowana z H. medicinalis [ 23 , 24 , 25 ] i wykazała silne działanie hamujące zarówno na trombinę wolną jak i związaną z skrzepliną [ 35 , 36 ]. Ponadto, inne inhibitory trombiny zidentyfikowano z różnych gatunków pijawek. Na przykład bufrudynę wyizolowano z H. manillensis o strukturze chemicznej ściśle podobnej do hirudyny [ 6 ]. Z całego wyciągu z gatunku lech Haemadipsa sylvestris zidentyfikowano ścisły inhibitor trombiny o nazwie hememid [ 37 ]. Kolejną antytrombinę podobną do granului wyizolowano z gatunku pijawek H. nipponia [ 38 ]. Wreszcie, ludzki inhibitor białek granulocytów i monocytów znany jako theromin charakteryzował się ekstraktem główkowym gatunków leech z gatunku Theromyzon tessulatum o aktywności przeciwretrowirusowej [ 39 ].

Warto zauważyć, że hirudyna jest jedynym krwiożerczym antykoagulantem pochodzenia zwierzęcego zatwierdzonym przez FDA w celach klinicznych [ 32 ]. W wielu badaniach wykazano, że hirudyna jest skuteczniejsza niż heparyna w zapobieganiu zakrzepicy żylnej (DVT) i niedokrwieniu u pacjentów z niestabilną dławicą [ 32 ]. W przeciwieństwie do pośrednich inhibitorów trombiny, heparyny i heparyn drobnocząsteczkowych, hiruda ma tę zaletę, że ma bezpośredni hamujący wpływ na trombinę bez konieczności stosowania endogennych kofaktorów (antytrombin III). Tak więc, hirudyna stała się lekiem przeznaczonym dla pacjentów z upośledzonym zespołem koagulacji wewnątrznaczyniowej (niedoborem antytrombiny III). Hirudin może być stosowany w sposób bezpieczny u pacjentów z zaburzeniami płytek krwi lub małopłytkowością indukowaną heparyną, ponieważ nie ma wpływu na erytrocyty [ 36 ]. Ponadto, w przeciwieństwie do heparyn, hiruda ma obiecującą aktywność profilaktyczną u pacjentów, którzy mają wysokie ryzyko rozwoju zdarzeń sercowo-naczyniowych, ponieważ może utrudnić wzrost skrzepliny ze względu na zdolność do blokowania wiązania trombiny-fibryny. W związku z tym donoszono, że hiruda może zmniejszyć DVT, zatorowość płucną i rozprzestrzenianie zakrzepicy żylnej [ 32 , 36 ].

Odkrycie Hirudina było motywem do opracowania wielu nowych obiecujących antykoagulantów z zastosowaniem metod rekombinacji technologii. Na przykład dwa analogi, lepirudyna i desirudyna zostały zatwierdzone przez FDA i są obecnie używane pod nazwami handlowymi: Refludan® i Iprivask ® [ 32 ].Dokładnie, desirudynę jest w międzyczasie stosowana w zapobieganiu DVT po operacji wymiany biodra lub kolana [ 40 ].

Z drugiej strony, pijawki rozwinęły inne aktywne związki mające na celu różne czynniki krzepnięcia, takie jak inhibitory przeciwpłytkowe, inhibitory czynnika Xa (FXa) i enzymy fibrynolityczne [ 41 ]. Po pierwsze, z Macrobdella decora z silnym powinowactwem antykapsułki o nazwie koryktryny wykazano wysokie powinowactwo do receptorów glikoproteiny IIb-IIIa [ 42 ]. Po drugie, z wydzieliny śluzu europejskiego pijawki H. medicinalis wyizolowano inhibitor przyczepności i aktywacji inhibitora płytek kalina , który działał hamując czynnik kolagenu i von Willebranda [ 43 ]. Ponadto, saratyna z dzika Haementeria ghilianiizostała opisana jako inhibitor agregacji płytek krwi poprzez blokowanie wiązania się kolagenu z integryną α2β1 i von Willebranda [ 44 ]. Z farmakologicznego punktu widzenia aktywowana glikoproteina płytkowa IIb-IIIa działa jako receptor dla fibrynogenu, witronektyny, czynnika von Willebranda i fibronektyny.Dlatego też inhibitory tych receptorów powierzchniowych można stosować jako leki stosowane w leczeniu ostrego zespołu chorych z wieńcową [ 45 ].

Ponadto kilka z inhibitorów czynnika Xa zidentyfikowano z ekstraktu śliny skrzelowej, takiego jak ghilanten [ 46 ], lefakina [ 2 ] i terostatyna [ 47 ] z H. ghilianii , H. depressa i T. tessulatum. Okazało się, że FXa odgrywa kluczową rolę w hemostazie ludzkiego ciała. Zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne drogi procesu krzepnięcia powodują aktywację FXa, która pośredniczy w przekształcaniu protrombiny (FII) w trombinę (FIIa) [ 48 ]. Ponadto, hementin i hementerynę charakteryzowano z H. ghilianii [ 49 ] i H. depressa [ 10 ] i opisano jako enzymy fibrynogenolityczne. Co ciekawe, rozszczepienie fibrynogenu prowadzi do wczesnej blokady kaskady krzepnięcia, która również sprawia, że ​​związki fibrynogenolityczne są obiecującymi narzędziami terapeutycznymi [ 10 ].

Rekonstrukcja i mikrochirurgia:

Mikrochirurgia jest rodzajem operacji chirurgicznych wykonywanych przy użyciu mikrostrzykawek pod mikroskopem mających na celu anastomozę małych naczyń krwionośnych, żył i tętnic podczas replantacji tkanek lub amputowanych cyfr [ 18 ]. Zakrzepica tętna nie jest częsta, a okluzja żylne stanowi poważne zagrożenie dla nowo przeszczepionych tkanek i może prowadzić do powstawania skrzepu, zastoju i ostatecznie martwicy tkanki. Lekarze twierdzili, że łagodzenie przekrwienia żylnego jest istotnym krokiem w celu złagodzenia tego ryzyka i ratowania tych przeszczepionych tkanek [ 18 , 50 ]. W konsekwencji, nie tylko aktywny drenaż krwi, który jest efektem odsysania się pestki, ale także z biernego wymiotowania po odjęciu pestki ze względu na obecność długo działających leków przeciwzakrzepowych w śliny leechowej, zmotywowany lekarstwami, aby używać gołębia w celu złagodzenia przekrwienia żylnego [ 18 , 51 ].Efektem odciążającym jest skumulowany wynik krwotocznego krwotoku wywołanego krwotokami krwionośnymi, który jest wynikiem wielu czynników, w tym krwawienia z rany, wydzielanego bioaktywnego enzymu, leków przeciwkrzepliwych i rozszerzaczy naczyń [ 50 ]. Z drugiej strony chirurdzy, którzy wykonują zabiegi z tworzyw sztucznych uważają, że są obiecującymi lekarstwami, ponieważ zauważyli, że rany w kształcie litery Y wywołane gryzakami ukąszenia zazwyczaj goją bez blizny lub powikłań [ 17 ]. Niemniej jednak, nie ustalono międzynarodowych protokołów w sprawie instrukcji dotyczących terapii sztyftem, niektóre zgłaszały, że stosowanie leech przez tydzień jest wystarczające, aby uzyskać dobre wyniki [ 18 , 52 ]. Wszystkie dane dotyczące stosowania pijawki leczniczej w mikrochirurgii zależą od doniesień dotyczących przypadków i serii przypadków, w których nie opublikowano aktualnie opublikowanych badań kontrolowanych [ 18 ].

Nagłe zaczerwienienie zostało opisane jako skuteczne leczenie poprawiające przepływ krwi po zabiegu mikrochirurgii poważnie osłabionej skóry głowy (zgarniętej przez kontuzję). Czołgi były częściowo ratowane przy normalnym wzroście włosów w całym rannym obszarze [ 53 ]. Do roku 1984 niektórzy lekarze stosowali terapię sutka w leczeniu siedmiu pacjentów ze skurczami (obrzęk) skóry. Stosowali pijawki 2-4 razy dziennie przez 2-4 dni. Zgłaszali, że pijawka zapobiega zapaści klapy z wyraźną poprawą stanu zabarwienia i drobnych powikłań [ 54 ]. Kopiące były również wykorzystywane do odkażania całkowicie amputowanych uszu [ 55 ]. Inni korzystali z 4-dniowego kurzania w leczeniu ośmiu osób, które otrzymały zabiegi odnawiania i rewaskularyzacji po urazach związanych z amputacją. Wykazano, że 4 pacjenci pozytywnie i pozytywnie reagują na krążenie [ 56 ]. Odbudowa amputowanych tkanek twarzy (końcówki dolne, skóra głowy i uszy) z zespołem mikronaczyniowym osiągnęła wielki sukces i lepsze efekty kosmetyczne, gdy system drenażu żylnego wzbogacił się za pomocą strzyków śluzowych wraz z przetoką tętniczo-żylną i pinprykami. Poinformowano, że ponad połowa leczonych przypadków była całkowicie odzyskana [ 57 ]. Inni wskazywali, że krwawienie przez pijawki w połączeniu z naczyniowym czynnikiem wzrostu śródbłonka może poprawić przeżycie klapy [ 58 ]. Ponadto, stosowanie lechaczu zostało określone jako opieka pooperacyjna u pacjentów, którzy przeszli operację chirurgiczną w celu uzupełnienia palca [ 59]. Niedawno niektórzy medykatorzy wskazali skuteczne zastosowanie pijawki w celu ratowania palca niedokrwiennego. W 7 dniu leczenia pacjent opisał poprawę czułości i wrażliwość na pinprick u szczytu palca [ 60 ].

Przeszczepianie penisa jest często związane z niewydolnością żylną. W 1996 roku niektórzy badacze po raz pierwszy donosili po raz pierwszy skuteczne użycie pijawki w celu złagodzenia pooperacyjnego zastoju żylnego u 37-letniego mężczyzny, który miał całkowicie amputowany penis [ 61 ]. Przeszczepianie penisa przez operacje nieoperacyjne osiągnęło wielki sukces w połączeniu z hirudoterapią. U pacjentów leczonych krwionośnie nie stwierdzono obrzęku i prawidłowych funkcji, takich jak opróżnianie, uczucie i erekcja [ 62].

Po udokumentowaniu udokumentowano wiele udanych zastosowań pijawek. Na przykład kobieta, która cierpiała na raka podstawnokomórkowego przez nos i poddawana zabiegom chirurgicznym, wykazała prawidłowy krążenie krwi i zdrową klapkę po dziewięciu miesiącach leczenia leech [ 17 ]. Terapię Leech z powodzeniem stosowano w celu uniknięcia niewydolności żylnej u pacjentów, którzy otrzymali bezpłatne klapy perforatora dla tętnicy szyjnej, która dostarcza mięśnia sercowego mięśnia sercowego i skóry wierzchniej [ 63 ]. Ostatnio donoszono, że leeching był stosowany w leczeniu sześciu pacjentów z zastoinową zatoką jelita grubego, w której nie można było wykonać przepływu żylnego i operacji chirurgicznej. Podkreślali, że schemat leczenia przez okres 4-14 dni spowodował, że wszystkie klapy zostały bezpiecznie uratowane [ 52 ].

Rak i przerzuty:

W 2008 r. Rak był odpowiedzialny za około 13% wszystkich zgonów na świecie. Te niepokojące poziomy powinny wzrosnąć w ciągu najbliższych dwóch dziesięcioleci, aby osiągnąć do 13,2 milionów zgonów do roku 2030 [ 64 ]. Niniejszy przegląd przeprowadzono z uwzględnieniem, że leki przeciwzapalne nie są ustalane w celu leczenia raka jako środka cytotoksycznego w raportach naukowych. Przegląd został przeprowadzony w oparciu o niektóre badania, które były ukierunkowane na użycie śliny śląskiej i ekstraktu z dziury jako środków przeciwnowotworowych, a nie na leczeniu samego nowotworu.

Zastosowanie krwinek jako środka przeciwmielcego zainspirowało wcześniejsze zgłaszane przerzutowe działanie hamujące niektórych antykoagulantów, takich jak warfaryna i heparyna [ 65 ]. Przypuszcza się, że nadzwyczajne połączenie wielu antykoagulantów, inhibitorów proteazy i innych składników śliny  może być bardziej skuteczne [ 66 ]. Wykazano, że ekstrakt śluzowatej gruczołu z H. ghilianii i Haementeria officinalis zahamował przerzutową kolonizację komórek nowotworowych płuca, które wstrzykiwano dożylnie zwierzętom doświadczalnym [ 66 ]. Później, oczyszczony z białka antymetagatycznego i przeciwkrzepliwego ghilanten został oczyszczony z wydzieliny gruczołu ślinkowego kiszonek, H. ghilianii [ 67 ]. Poinformowano, że ghilanten może powstrzymywać przerzuty  czerniaka, raka piersi, raka płuca i raka prostaty [ 68 ]. W innych badaniach opisano syntetyczny preparat hirudyny jako skuteczny inhibitor przerzutowy szerokiego zakresu złośliwych komórek nowotworowych, takich jak rak płuc, rak piersi, rak pęcherza moczowego, rak jelita grubego, mięsak tkanek miękkich, białaczka i chłoniak [ 65 ].

Meksykańską pałeczkę Haementeria officinalis poddano wielu badaniach, co ostatecznie doprowadziło do ujawnienia aktywności przeciwmiażdżycowej wydzielania gruczołu ślinowego. Zaobserwowano, że ślina zawiera białko o mocy 17 kDa, nazywane antystasyną, mające zdolność zapobiegania kolonizacji raka płuc. Twierdzili, że aktywność antymetakatowa meksykańskiej śliny śluzowej spowodowała istnienie inhibitorów agregacji płytek, antykoagulantów i enzymów przeciwpłytkowych [ 69 , 70 ].

Do roku 2010 inni naukowcy po raz pierwszy określili, że leczenie trwające 2 miesiące przez miejscowe zastosowanie leku H. medicinalis może całkowicie leczyć lokalny ból lędźwiowy u pacjentów z zaawansowanym stadium raka nerki i mięśnia sercowo-naczyniowego [ 71 ]. Ostatnio wykazano, że ślina wydzielona z tropikalnej pijawki H. manillensis (Lesson, 1842) wykazała aktywność antyproliferacyjną in vitro przeciwko drobnym rakowi płuca (SW1271). Poza tym, ślina otrzymywana z niego wykazała supra-addytywną synergistyczną aktywność z karboplatyną [ 72 ].

Cukrzyca i jej powikłania:

Cukrzyca (DM) jest grupą zaburzeń metabolicznych prowadzących do podwyższenia poziomu glukozy we krwi, co prowadzi do objawów klinicznych i powikłań [ 73 ]. Niedawno DM uznano za światową pandemię ze względu na stopniowe wzrastające odsetki osób cierpiących na cukrzycę, oczekując, że do 2030 r. Stanie się ogólnoświatowym ciężarem wśród 366 milionów chorych na cukrzycę [ 74 ]. Kompleksowe przeszukiwanie literatury ujawniło, że nie ma udokumentowanych doniesień naukowych dotyczących hirudoterapii jako leków przeciw hiperglikemii. Z drugiej strony, stosowanie pijawek było tradycyjnie stosowane w leczeniu powikłań DM [ 75 ].

Jednym z najpoważniejszych powikłań DM są choroby układu sercowo-naczyniowego z powodu miażdżycy tętnic wieńcowych, hiperglikemii, zwiększonego poziomu lipidów we krwi, zaburzeń związanych z przyczepnością płytki krwi, czynników krzepnięcia, wysokiego ciśnienia krwi, stresu oksydacyjnego i stanów zapalnych. U chorych na cukrzycę występuje wysokie ryzyko zawału mięśnia sercowego, który jest główną przyczyną zgonu u osób z typem 2 DM [ 73 ]. Z drugiej strony, obecność peptydów i białek wpływających na krwinek w ślinie leech może mieć istotną zaletę dla złagodzenia tych stanów. Przede wszystkim hirudyna odgrywa zasadniczą rolę w zapobieganiu procesowi krzepnięcia ze względu na zdolność wiązania trombiny, a tym samym zahamowanie przemiany fibrynogenu w fibrynę w trombinie, co umożliwia skuteczne działanie w celu zmniejszenia zdarzeń niedokrwiennych [ 32 ].Udowodniono , że Calin, wyizolowany z H. medicinalis , utrudnia tworzenie się skrzepu, jak opisano powyżej [ 43 ]. Ponadto, inne czynniki krzepnięcia - zakłócające peptydy i białka wyizolowano z innych gatunków pijawek, jak opisano powyżej, mogą mieć największe korzyści dla pacjentów z cukrzycą [ 2 , 6 ].

Peryferyjne powikłania naczyniowe u chorych na cukrzycę mogą prowadzić do mniejszego przepływu krwi do odległych części ciała, powodując niedokrwienie kończyn, takich jak gangren. Kontrola gangreny jest bardzo istotna dla chorych na cukrzycę, obniżając ciśnienie krwi i lipidem, a także zwiększając krążenie krwi w obwodowych naczyniach krwionośnych [ 73 ]. Dzikich gatunków pijawek Whitmania pigra (rodzina: Hirudinidae ) została wykorzystana przez tradycyjnych chińskich terapeutów, aby zwiększyć przepływ krwi do dalszej części ciała i złagodzić zaburzenia krzepnięcia. Poinformowano, że wodne i alkoholowe ekstrakty całego ciała tego gatunku leecha posiadają silną aktywność antykoagulacyjną [ 76 ]. Z pijawki W. pigrawyizolowano peptyd mioopresyjny zwany peptydem pobudzającym pocenie się i stwierdzono, że zwiększa skurcz mięśni i jelit [ 77 ].

Do roku 2002 otwarto oficjalne centrum leczenia opiatów, który w krótkim czasie stał się międzynarodowym ośrodkiem leczenia DM przez pijawki. Założyciel tego ośrodka powiedział, że użyje czterech pijawek w jednej sesji, aw wielu poważnych przypadkach więcej pijawek może zapobiec amputacji [ 75 ]. Ostatnio stwierdzono , że ślina leechowa z tropikalnej pałeczki H. manillensis wykazała aktywność przeciw hiperglikemii przeciwko DM wywołanym alloksanem u szczurów ze skuteczną dawką w zakresie od 250 do 500 μg / kg masy ciała (dane nie opublikowane).

Choroba zakaźna:

Stale rosnące wskaźniki chorób zakaźnych doprowadziły do ​​większego wykorzystania dostępnych w handlu antybiotyków, co doprowadziło do powstania nowego, trudnego zjawiska znanego jako odporność na działanie środków przeciwdrobnoustrojowych. Dlatego też naukowcy opracowali nowe strategie opracowywania leków przeciwbakteryjnych z nowatorskimi mechanizmami działania i mniejszą częstością występowania oporności bakteryjnej [ 78 ].

Wielu recenzentów, którzy zbadali znaczenie terapeutyczne leku leczniczego, wskazują, że pijawka może być skuteczna w leczeniu zakażeń, nie wspominając o więcej szczegółów ani informacji na temat protokołów stosowania szczurów i charakteru aktywnego składnika. Na przykład niektórzy poinformowali, że terapię szczytową wykorzystywano przez tradycyjnych dentystów jako środek zaradczy na infekcje stomatologiczne, takie jak zapalenie przyzębia i ropnia pęcherzyków płucnych [ 21 ].

Białko o nazwie destabilaza o aktywności lizozymowej wyodrębniono z ekstraktu z leuka. Doniesiono, że to białko wykazało działanie antybakteryjne przeciwko niektórym szczepom bakteryjnym, ponieważ może zniszczyć ich składniki komórkowe [ 79 , 80 ]. Niektórzy badacze stwierdzili, że wstrzykiwanie lipopolisacharydów lub wykonanie wycięcia chirurgicznego w T. tessulatum doprowadziło do szybkiego uwalniania neuroprzeciwciał i peptydów antybakteryjnych (AMP), które działają synergistycznie w celu zahamowania bakteryjnego wchłaniania i aktywowania odpowiedzi odpornościowej na atakowane komórki [ 81 ]. Z płynu ustrojowego pijawki T. tessulatum wyizolowano dwa AMP, terapię i teromizynę .Stwierdzono, że oba miały aktywność antybakteryjną przeciwko Gram-dodatnim szczepom bakteryjnym , Micrococcus luteus [ 82 ]. Ponadto doniesiono , że układ nerwowy europejskiego pijawki, H. medicinalis , mógłby zainicjować reakcję przeciwbakteryjną po urazie, sygnalizując syntezę AMP [ 83 ]. Z tych gatunków szczurów zidentyfikowano trzy różne peptydy o działaniu przeciwbakteryjnym. Hm-lumbricynę i neuromakinę wyodrębniono z neuronów i komórek mikroelementowych, podczas gdy peptyd B znajdował się w płynach ustach [ 84 ].

Niedawno niektórzy badacze opatentowali wykorzystanie ekstraktu z dzikich ptaków z rodziny Hirudinidaejako środka przeciwbakteryjnego o różnych zastosowaniach. Twierdzili, że oczyszczony ekstrakt uzyskany z jakiejkolwiek części ciała osłony, szczególnie gruczołów ślinowych wykazuje aktywność przeciwbakteryjną przeciw wielu patogenom Gram-ujemnym / pozytywnym. Zgłaszali, że ekstrakt z dzika ma wysoką aktywność antybakteryjną przeciwko Shewanella i Aerococcus viridans, podczas gdy obserwowano niższą aktywność przeciwko Escherichia coli , Salmonella typhi i Staphylococcus aureus . Wykazali, że ekstrakt z dzika może być stosowany w leczeniu chorób wywołanych przez bakterie, w tym zapalenia stawów, zaburzeń pochodzenia żywnościowego i zakażeń szpitalnych. Podkreśliły również korzystne wykorzystanie ekstraktu z dziąsłika w produktach do czyszczenia szpitala i codziennym czyszczeniu [ 78 ]. Wreszcie wydzielanie gruczołu ślazowego uzyskane z tropikalnej pałeczki H. manillensis wykazało szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego wobec szczepów bakterii Gram-dodatnich ( S. aureus ) i Gram-ujemnych ( Sal. Typhi i E. coli ) [ 85 ].

Zapalenie stawów i leki przeciwbólowe:

Działania przeciwbólowe związane z zastosowaniem pijawek stwierdzono w wielu badaniach dotyczących pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów, którzy twierdzili, że hirudoterapia lepiej łagodziła ból niż diklofenak miejscowy bez żadnych działań niepożądanych [ 86 ]. Podobnie, niektóre badania wykazały, że hirudyna może zmniejszyć stan zapalny błony maziowej u pacjentów z zapaleniem stawów poprzez zahamowanie białka DING, pochodnej białka stymulującego błonę maziową działającą jako autoantygena u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów [ 87 ]. W innym badaniu grupa kobiet z zapaleniem kości i stawów pierwszego wspólnego stawów o otrzymywała leczenie 2-3 pijawkami lokalnie. Wszystkie leczone osoby wykazały  poprawę bólu i niepełnosprawności. Skuteczność pijawki obserwowano po 1 tygodniu terapii i trwała przez co najmniej 2 miesiące [ 88 ].

Kolejne badanie kliniczne u pacjentów z zaawansowanym zapaleniem kości i stawów w stawie kolanowym wykazało, że leczenie sutków może skutecznie zmniejszyć zapotrzebowanie na środek przeciwbólowy. Wykazano, że schemat podwójnej terapii w odstępie 4-tygodniowym wykazywał dłuższe odprężenie i lepszą aktywność fizyczną niż pojedynczy cykl leczenia [ 89 ]. Oceniano również skuteczność leczenia pijawkami w połączeniu z tradycyjnym preparatem ziołowym Unani. Zaobserwowano, że pacjenci, którzy otrzymali leczenie skojarzone, wykazywali mniejszy ból i sztywność przy większej zdolności do pracy [ 90 ]. Inne doniesienia wskazały, że pijawki są terapią jako środek przeciwbólowy dla stawów biodrowych i bólu kręgowego oraz zespół szyi i kręgosłupa ( 17 ).

INNE ZASTOSOWANIA 

Stomatologia:

Pomimo tego, że nie udało się ustalić korzyści związanych ze skąpaniem w stomatologii, wiele doniesień dotyczyło zastosowania pijawki w zaburzeniach stomatologicznych [ 21 ]. Powikłania urazowe i pooperacyjne (obrzęk języka) związane były z powikłaniami zagrażającymi życiu, a zwłaszcza zwężeniem dróg oddechowych [ 91 ]. Krwawienie przez pijawki było znacząco skuteczne w zarządzaniu ciężkimi przypadkami powstawania makroopłodności pooperacyjnej, gdy wspólna metoda leczenia nie była zadowalająca [ 92 ]. Inne opisy przypadków opisywały zastosowanie szpiku leczniczego w leczeniu krwotoku podjęzykowego i masywnego krwawienia po jamy ustnej [ 93 , 94 ]. Inni wskazywali użycie pijawek w chorobach dziąseł. Na przykład bezpośrednie zastosowanie 3-4 pijawek może być skutecznym lekiem na ropień i zapalenie [ 17 ].

Audiologia i zaburzenia słuchu:

Doniesiono, że pijawki i ich wydzielina śliny były z powodzeniem stosowane w leczeniu szumu usznego, ostrego i przewlekłego zapalenia ucha środkowego [ 95 ]. Skraplanie zostało zastosowane w nagłych przypadkach utraty słuchu. W takich przypadkach terapeuta stosował tylko dwa pijawki; Jeden za uchem, a drugi na szczęce przed uchem, a leczenie powtórzono 2-3 razy w odstępach 3-4 dni. Pomimo niewyjaśnionych powodów szumu usznego, udary okazały się korzystne w leczeniu tego zaburzenia [ 17 ].

 

REFERENCJE

1. Koh CY, Kini RM. Leki przeciwzakrzepowe z krwotocznych zwierząt. Expert Rev Hematol. 2008; 1 : 135-9. [ PubMed ]

2. Faria F, Kelen EM, Sampaio CA, Bon C, Duval N, Chudziński-Tavassi AM. Nowy inhibitor czynnika Xa (lefaxin) z Haerateeria depressa leech. Thromb Haemost. 1999; 82 : 1469-73. [ PubMed ]

3. Whitaker IS, Rao J, Izadi D, Butler PE. Artykuł historyczny: Hirudo medicinalis : Starożytne pochodzeniei trendy w stosowaniu leechesów w całej historii. Br J Oral Maxillofac Surg. 2004; 42 : 133-7. [ PubMed ]

4. Smith DB. Na lekach leczniczych. J Phila Coll Pharm. 1833; 4 : 265-71.

5. Moore JP. Profesor AE Verrill's pijawki ze świeżej wody - hołd i krytyka. Acad Nat Sci Phila. 1952; 245 : 1-16.

6. Electricwala A, Sawyer RT, Jones CP, Atkinson T. Izolacja inhibitora trombiny z pijawki Hirudinaria manillensis . Krew Coagul fibrynoliza. 1991; 2 : 83-9. [ PubMed ]

7. Kim DR, Kang KW. Sekwencja aminokwasowa piguameryny, inhibitor proteazy typu antystasinowego z ssaka krwi Hirudo nipponia . Eur J Biochem. 1998; 254 : 692-7. [ PubMed ]

8. Jung HI, Kim Si, KS KS, Joe CO, Kang KW. Izolacja i charakterystyka guameryny, nowego inhibitora elastazy leukocytowej ludzkiej z Hirudo nipponia . J Biol Chem. 1995; 270 : 13879-84. [ PubMed ]

9. Baskova IP, Kostrjukova ES, Wlasowa MA, Kharitonova OV, Lewitskiy SA, Zavalova LL i in. Białka i peptydy wydzielania ślinianek lechów medycznych Hirudo verbana, H. medicinalis i H. orientalis .Biochemia (Mosc) 2008; 73 : 315-20. [ PubMed ]

10. Czudziński-Tavassi AM, Kelen EM, Paula Rosa AP, Loyau S, Sampaio CA, Bon C i in. Właściwości lityczne oczyszczonego chrząstki fibrynowego (geno), metaloproteinazy z pałeczki Haementeria depressa .Thromb Haemost. 1998; 80 : 155-60. [ PubMed ]

11. Yule CM, Yong HS. Kaula Lampur: Akademi Sains Malezja; 2004. Bezkręgowce słodkowodne regionu malezyjskiego.

12. Sawyer RT. Leech Biologia i zachowanie. Vol. 2. Michigan: Clarendon Press; 1986. Karmienie, biologia, ekologia i systematyka.

13. Rouse G, Pleijel F. Enfield, USA: Wydawcy naukowe; Biologia reprodukcyjna i fylogeny Annelida .

14. Britanica. Leech: Encyklopedia Britanica. [Cytowany w dniu 31 marca 2012 r.]. Dostępne od: http://www.britannica.com/EBchecked/topic/334632/leech .

15. Ascenzi P, Amiconi G, Bode W, Bolognesi M, Coletta M, Menegatti E. Inhibitory proteazy z europejskiego pijawki leczniczej Hirudo medicinalis : Aspekty strukturalne, funkcjonalne i biomedyczne.Aspekty Mol Med. 1995; 16 : 215-313. [ PubMed ]

16. Porshinsky BS, Saha S, MD Grossman, Beery Ii PR, Stawicki SP. Zastosowania kliniczne leki leczniczej: praktyczny przegląd. J Postgrad Med. 2011; 57 : 65-71. [ PubMed ]

17. Michalsen A, Roth M, Dobos G, Aurich M. Stattgurt, Niemcy: Apple Wemding; Leczenie raka jelita grubego.

18. Knobloch K. Leeches w mikrochirurgii - podejście oparte na dowodach. W: Kini RM, Clemetson KJ, Markland FS, McLane MA, Morita T, redaktorzy. Toksyny i hemostaza. Holandia: Springer Science; 2011. s. 735-45.

19. Munshi Y, Ara I, Rafique H, Ahmad Z. Leeching w historii - recenzja. Pak J Biol Sci. 2008; 11 : 1650-3.[ PubMed ]

20. Upshaw J, O'Leary JP. Sierść lecznicza: przeszłość i teraźniejszość. Am Surg. 2000; 66 : 313-4.[ PubMed ]

21. Srivastava A, Sharma R. Krótka przegląd stosowania terapii sztyftem. Arch Appl Sci Res. 2010; 2 : 271-4.

22. Słońce H. Od kpin do anafrodyzjaków: Zabiegi padaczkowe w XIX wieku. Univ Toronto Med J. 2007;84 : 107-10.

23. Haycraft JB. Na działanie wydzieliny uzyskanej z pijawki leczniczej na koagulację krwi. Proc R Soc Lond. 1883; 36 : 478-87.

24. Markwardt F. Hirudin jako inhibitor trombiny. Metody Enzymol. 1970; 19 : 924-32.

25. Conforti ML, Connor NP, Heisey DM, Vanderby R, Kunz D, Hartig GK. Opracowanie mechanicznego urządzenia służącego do zastępowania szpiku leczniczego ( Hirudo medicinalis ) w leczeniu przewężenia żylnego. J Rehabil Res Dev. 2002; 39 : 497-504. [ PubMed ]

26. Hartig GK, Connor NP, Warner TF, Heisey DM, Sarmadi M, Conforti ML. Testowanie urządzenia w celu zastąpienia pijawki w leczeniu zatrucia żylnego. Arch twarzy Plast Surg. 2003; 5 : 70-7. [ PubMed ]

27. Gasic GJ, Viner ED, Budzyński AZ, Gasic GP. Zahamowanie kolonizacji nowotworu płuc przez wyciąg z gruczołu ślinowego leech z Haementeria ghilianii . Rak Res. 1983; 43 : 1633-5. [ PubMed ]

28. Penchenik J. 4th ed. Boston: firmy McGraw-Hill; 2000. Biologia bezkręgowców.

29. Baskova IP, Zavalova LL. Inhibitory proteazy z pijawki leczniczej Hirudo medicinalis . Biochemia (Mosc) 2001; 66 : 703-14. [ PubMed ]

30. Maton A. New Jersey: Prentice Hall; 1993. Biologia człowieka i zdrowie.

31. USA: Światowa Organizacja Zdrowia; [Cytowany w dniu 9 października 2011 r.]. KTO. Choroby sercowo-naczyniowe (CVD) Dostępne od: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs317/en .

32. Corral-Rodríguez MA, Macedo-Ribeiro S, Pereira PJ, Fuentes-Prior P. Leki pochodne inhibitory trombiny: od struktur do mechanizmów do zastosowań klinicznych. J Med Chem. 2010; 53 : 3847-61.[ PubMed ]

33. Baskova IP, Korostelev AN, Chirkova LD, Zavalova LL, Basanova AV, Doutremepuich C. Piyavit z pijawki leczniczej jest nowym lekiem przeciwzakrzepowym i przeciwzakrzepowym. Clin Appl Thromb Hemost. 1997; 3 : 40-5.

34. Cherniack EP. Błędy jako leki, część druga: robaki, pijawki, skorpiony, ślimaki, kleszcze, stożki i pająki.Alternatywny Med Rev. 2011; 16 : 50-8. [ PubMed ]

35. Walsmann P, Markwardt F. W izolacji inhibitora trombiny hirudyny. Thromb Res. 1985; 40 : 563-9.[ PubMed ]

36. Markwardt F. Historyczna perspektywa rozwoju inhibitorów trombiny. Zakrzepica Haemosta Staphylosfera. 2002; 32 (dodatek 3): 15-22. [ PubMed ]

37. Strube KH, Kröger B, Bialojan S, Otte M, Dodt J. Izolacja, analiza sekwencji i klonowanie hemaminy.Peptyd antykoagulacyjny z indyjskiego pijawki. J Biol Chem. 1993; 268 : 8590-5. [ PubMed ]

38. Hong SJ, Kang KW. Oczyszczanie polipeptydu podobnego do granulopodobnego z ssaka krwi, Hirudo nipponia . Protein Expr Purif. 1999; 16 : 340-6. [ PubMed ]

39. Salzet M, Chopin V, Baert J, Matias I, Malecha J. Theromin, nowatorski inhibitor trombiny szczurów. J Biol Chem. 2000; 275 : 30774-80. [ PubMed ]

40. Sohn JH, Kang HA, Rao KJ, Kim CH, Choi ES, Chung BH, i in. Obecny status hirudy antykoagulacyjnej: jej produkcja biotechnologiczna i praktyka kliniczna. Appl Microbiol Biotechnol. 2001;57 : 606-13. [ PubMed ]

41. Salzet M. Leki przeciwzakrzepowe i inhibitory agregacji płytek krwi pochodzące z pijawek. FEBS Lett.2001; 492 : 187-92. [ PubMed ]

42. Seymour JL, Henzel WJ, Nevins B, Stults JT, Lazarus RA. Decorsin. Silny antagonista glikoproteiny IIb-IIIa i inhibitor agregacji płytek krwi z pieczarki Macrobdella decora . J Biol Chem. 1990; 265 : 10143-7.[ PubMed ]

43. Harsfalvi J, Stassen JM, Hoylaerts MF, Van Houtte E, Sawyer RT, Vermylen J, i in. Calin z Hirudo medicinalis , inhibitora czynnika von Willebranda wiążącego się z kolagenem w warunkach statycznych i przepływowych. Krew. 1995; 85 : 705-11. [ PubMed ]

44. White TC, Berny MA, Robinson DK, Yin H, DeGrado WF, Hanson SR, i in. Serwatka z serek leech jest silnym inhibitorem integryny alfa2beta2 płytek i czynnika von Willebranda wiążącego się z kolagenem.FEBS J. 2007; 274 : 1481-91. [ PubMed ]

45. Katzung BG, Masters SB, Trevor AJ. 11. ed. Chiny: firmy McGraw Hill; Podstawowa i kliniczna farmakologia.

46. Brankamp RG, Manley GG, Blankenship DT, Bowlin TL, Cardin AD. Badania właściwości antykoagulacyjnych, przeciwmałotwórczych i wiążących heparynę inhibitorów związanych z ghilantenem.Krew Coagul fibrynoliza. 1991; 2 : 161-6. [ PubMed ]

47. Chopin V, Salzet M, Baert Jl, Vandenbulcke F, Sautiére PE, Kerckaert JP i in. Therostasin, nowy inhibitor czynnika krzepnięcia Xa z ryczałowatego pijawki, Theromyzon tessulatum . J Biol Chem. 2000;275 : 32701-7. [ PubMed ]

48. Murray RK, Bender DA, Botham KM, Kennelly PJ, Rodwell VW, Weil PA. 28th ed. Chiny: firmy McGraw Hill; 2009. Ilustrowana biochemia Harfona.

49. Swadesh JK, Huang IY, Budzyński AZ. Oczyszczanie i scharakteryzowanie hementin, proteazy fibrynogenolitycznej z dziąsła Haementeria ghilianii . J Chromatogr. 1990; 502 : 359-69. [ PubMed ]

50. Whitaker IS, Cheung CK, Chahal CA, Karoo RO, Gulati A, Foo IT. Jakim mechanizmem pijawki przyczyniają się do ratowania tkanek niedokrwiennych? Recenzja. Br J Oral Maxillofac Surg. 2005; 43 : 155-60. [ PubMed ]

51. Green PA, Shafritz AB. Leki lecznicze stosowane w mikrochirurgii. J Hand Surg Am. 2010; 35 : 1019-21. [ PubMed ]

52. Koch CA, Olsen SM, Moore EJ. Zastosowanie pijawki leczniczej do ratowania zatruwanych mikronaczyniowo żył żylnych głowy i szyi. Am J Otolaryngol. 2012; 33 : 26-30. [ PubMed ]

53. Henderson HP, Matti B, Laing AG, Morelli S, Sully L. Avulsion skóry głowy leczonej naprawą mikroskopową: stosowanie pijawki pooperacyjnej dekompresji. Br J Plast Surg. 1983; 36 : 235-9.[ PubMed ]

54. Batchelor AG, Davison P, Sully L. Ubranie przekrwawionych klapek skóry przez pijawki. Br J Plast Surg. 1984; 37 : 358-60. [ PubMed ]

55. Mutimer KL, Banis JC, Upton J. Mikrochirurgiczne odtworzenia całkowicie amputowanych uszu. Plast Reconstr Surg. 1987; 79 : 535-41. [ PubMed ]

56. Rouholamin E, Harris D. "Reach for a leech": Leeches i mikrochirurgia. Zranienie. 1991; 22 : 159-60.[ PubMed ]

57. Jeng SF, Wei FC, Noordhoff MS. Replantacja amputowanych tkanek twarzy z zespoleniem mikronaczyniowym. Mikrochirurgia. 1994; 15 : 327-33. [ PubMed ]

58. Kubo T, Yano K, Hosokawa K. Zarządzanie klapkami ze złym wydzieliną żylną w rekonstrukcji mikrochirurgicznej głowy i szyi. Mikrochirurgia. 2002; 22 : 391-5. [ PubMed ]

59. Tsai TM, McCabe SJ, Maki Y. Technika uzupełniania końcówki palca. Mikrochirurgia. 1989; 10 : 1-4.[ PubMed ]

60. Durrant C, Townley WA, Ramkumar S, Khoo CT. Zapomniana cyfrowa opaska ochronna: Uchwyt palca niedokrwiennego przez zastosowanie pijawki leczniczej. Ann R Coll Surg Engl. 2006; 88 : 462-4.[ Artykuł bez PMC ] [ PubMed ]

61. Pantuck AJ, Lobis MR, Ciocca R, Weiss RE. Przeszczepianie penisa za pomocą pijawki Hirudo medicinalis . Urologia. 1996; 48 : 953-6. [ PubMed ]

62. Mineo M, Jolley T, Rodriguez G. Leech w terapii zastępowania penisa: przypadek nawracającej samoistnej amputacji penisa. Urologia. 2004; 63 : 981-3. [ PubMed ]

63. Kim ES, Hwang JH, Kim KS, Lee SY. Odbudowa podeszwy za pomocą klapy swobodnej perforatora środkowego jamy ustnej. Ann Plast Surg. 2009; 62 : 679-84. [ PubMed ]

64. Atlanta: American Cancer Society Inc; [Cytowany w dniu 9 października 2011 r.]. ACS. Globalne fakty i liczby. Dostępne z: http://www.cancer.org/Research/CancerFactsFigures/GlobalCancerFactsFigures/global-facts-figures-2nd-ed .

65. Wallis RB, Fidler IJ, Esumi N. Monachium, Niemcy: Europejski Urząd Patentowy, wydany 16 września;1992. Hirudin w celu zahamowania przerzutów raka. Europejski patent nr EP 0503829.

66. GJ gaziczny. Patent US 4,588,587. Waszyngton: Urząd Patentowy i Znaków Towarowy, wydany 13 maja; 1986. Metoda leczenia w celu zahamowania przerzutów.

67. Blankenship DT, Brankamp RG, Manley GD, Cardin AD. Sekwencja aminokwasowa ghilanten: Antioagulant - antymetagazja zasady South American pijawki, Haementeria ghilianii . Biochem Biophys Res Commun. 1990; 166 : 1384-9. [ PubMed ]

68. Cardin AD, Sunkara SP. Monachium, Niemcy: Europejski Urząd Patentowy, wydany 2 marca; 1994. Antagonistyczna zasada antagonistyczna Ghilanten z południowej pijawki Haementeria ghilianii .Europejski patent nr EP 0404055.

69. Tuszyński GP, gruźlica gazowa, gazowy GJ. Izolacja i charakterystyka antyspaminy. Inhibitor przerzutu i koagulacji. J Biol Chem. 1987; 262 : 9718-23. [ PubMed ]

70. Gasic GJ, Iwakawa A, TB gruźlicy, Viner ED, wyciąg z gruczołu ślinkowego Milas L. Leech z Haementeria officinalis , silny inhibitor cyklofosfamidu i promieniowania wywołany sztucznym przerzutem.Rak Res. 1984; 44 : 5670-6. [ PubMed ]

71. Kalender ME, Comez G, Sevinc A, Dirier A, leczenie Camci C. Leech w celu złagodzenia objawów bólu nowotworowego. Pain Med. 2010; 11 : 443-5. [ PubMed ]

72. Merzouk A, Ghawi A, Abdualkader AM, Abdullahi A, Alaama M. Skutki przeciwrakowe wyciągu medycznego malezyjskiego wyciągu z leechu (LSE) Pharm Anal Acta S. 2012; 15 : 2-6.

73. Masharani U. Cukrzyca i hipoglikemia. W: Mchphee SJ, Papadakis MA, redaktorzy. Aktualne leczenie i diagnoza medyczna. 49th ed. USA: firmy McGraw Hill; 2010. s. 1079-122.

74. Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Globalna częstość występowania cukrzycy: szacunki na rok 2000 i prognozy na rok 2030. Opieka nad cukrzycą. 2004; 27 : 1047-53. [ PubMed ]

75. Susanto S. Indonezja: Poczta Jakarta, Bantul; [Cytowany w dniu 9 października 2011 r.]. Leeches stosowany w leczeniu pacjentów z cukrzycą. Dostępne od: http://www.thejakartapost.com/news/2008/04/30/leeches-used-treat-diabetes-patients.html .

76. Ding JX, Ou XC, Zhang QH. Porównanie wśród 5 różnych metod ekstrakcji whitman Whitmania pigra.Zhongguo Zhong Xi Yi Jie Za Zahi. 1994; 14 : 165-6. 134. [ PubMed ]

77. Nagahama T, Ukena K, Oumi T, Morishita F, Furukawa Y, Matsushima O i in. Lokalizacja peptydu pobudliwego leechu, członka peptydów GGNG, w ośrodkowym układzie nerwowym pijawki ( Whitmania pigra ) metodą immunohistochemii i hybrydyzacji in situ . Tkanka komórkowa Res. 1999; 297 : 155-62.[ PubMed ]

78. Tasiemski A, Salzet M. Patent Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej nr 20,120,251,625.Waszyngton: Urząd Patentowy i Znaków Towarowy, wydany 4 października; Zastosowanie ekstraktu pijawek jako środka przeciwbakteryjnego. WO 2011/045427 A1, 2011.

79. Zavalova LL, Yudina TG, Artamonova II, Baskova IP. Antybakteryjna aktywność nieglikozydazy bezalergowo-lizozymu i jego helikalnych peptydów amifipatycznych. Chemoterapia. 2006; 52 : 158-60.[ PubMed ]

80. Zavalova LL, Baskova IP, Lukyanov SA, Sass AV, Sneżkov EV, Akopov SB, i in. Destabilaza z leczniczego pijawki jest przedstawicielem nowej rodziny lizozymów. Biochim Biophys Acta. 2000; 1478 : 69-77. [ PubMed ]

81. Salzet M, Stefano G. Chromacinopodobny peptyd w pijawkach. Neuro Endocrinol Lett. 2003; 24 : 227-32. [ PubMed ]

82. Tasiemski A, Vandenbulcke F, Mitta G, Lemoine J, Lefebvre C, Sautière PE, i in. Charakterystyka molekularna dwóch nowych peptydów antybakteryjnych indukowanych w wyniku bakteryjnego wyzwania w annelidzie, kocu Theromyzon tessulatum . J Biol Chem. 2004; 279 : 30973-82. [ PubMed ]

83. Schikorski D, Cuvillier-Hot V, Leippe M, Boidin-Wichlacz C, Slomianny C, Macagno E, i in. Wyzwanie mikrobiologiczne sprzyja procesowi regeneracji uszkodzonego ośrodkowego układu nerwowego leuka leczniczego wywołując syntezę peptydów antybakteryjnych w neuronach i mikrogleju. J Immunol. 2008;181 : 1083-95. [ Artykuł bez PMC ] [ PubMed ]

84. Tasiemski A. Peptydy przeciwdrobnoustrojowe w annelids. Bezkręgowiec Surviv J. 2008; 5 : 75-82.

85. Abdualkader AM, Merzouk A, Ghawi AM, Alaama M. Niektóre aktywności biologiczne malezyjskiego wyciągu śliny leech. IIUM Eng J. 2011; 12 : 1-9.

86. Michalsen A, Klotz S, Lüdtke R, Moebus S, Spahn G, Dobos GJ. Skuteczność terapii szkieletowej w chorobie zwyrodnieniowej stawów kolanowych: randomizowane, kontrolowane badanie. Ann Intern Med.2003; 139 : 724-30. [ PubMed ]

87. Scott K. Czy hirudin jest potencjalnym środkiem terapeutycznym zapalenia stawów? Ann Rheum Dis.2002; 61 : 561-2. [ Artykuł bez PMC ] [ PubMed ]

88. Michalsen A, Lüdtke R, Cesur O, Afra D, Musial F, Baecker M i in. Skuteczność terapii szkieletowej u kobiet z zespołem stawów leczonych pierwszego stawu karpowo-stawowego: randomizowane badanie kontrolne. Ból. 2008; 137 : 452-9. [ PubMed ]

89. Andereya S, Stanzel S, Maus U, Mueller-Rath R, Mumme T, Siebert CH, i in. Ocena terapii szkieletowej dla zapalenia kości i stawów kolanowych: randomizowane badanie. Acta Orthop. 2008; 79 : 235-43.[ PubMed ]

90. Zaidi S, Jamil S, Sultana A, Zaman F, Fuzail M. Bezpieczeństwo i skuteczność terapii leechingowej w leczeniu objawowego zapalenia kości i stawów kolanowych przy użyciu indyjskiego szpiku leczniczego.Indyjska J Tradit Wiedza. 2009; 8 : 437-42.

91. Denneny JC., 3. makrooperacja pooperacyjna powodująca niedrożność dróg oddechowych. Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 1985; 9 : 189-94. [ PubMed ]

92. Smeets IM, Engelberts I. Zastosowanie pijawek w przypadku powiek pooperacyjnych zagrażających życiu makrofotografii. J Laryngol Otol. 1995; 109 : 442-4. [ PubMed ]

93. Grossman MD, Karlovitz A. Uraz traumatyczny: zastosowanie pijawki leczniczej w leczeniu masywnego krwotoku jamy ustnej. J Trauma. 1998; 44 : 1083-5. [ PubMed ]

94. Lee NJ, Peckitt NS. Leczenie krwiaka podjęzykowego z pijami leczniczymi: Sprawozdanie sprawy. J Oral Maxillofac Surg. 1996; 54 : 101-3. [ PubMed ]

95. Seleznev KG, Shchetinina EA, Trophimenko NP, Nikonov GI, Baskova IP. Zastosowanie leczniczego szpiku w leczeniu chorób usznych. ORL J Otorhinolaryngol Relat Spec. 1992; 54 : 1-4. [ PubMed ]"